Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 125: Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ - Trần Thị Tuyết Hoa

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 125: Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ - Trần Thị Tuyết Hoa

1. TiÕt 125 : C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬ ,®o¹n th¬ Gi¸o viªn: TrÇn ThÞ TuyÕt Hoa
2. TIẾT 125 I/. Tìm hiểu các đề văn sau: Đề 1: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ "Quê hương" của nhà thơ Tế Hanh. Đề 2: Cảm nhận và suy nghĩ của em về đoạn kết trong bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu. Đề 3: Hình tượng người chiến sĩ lái xe trong bài : "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" của Phạm Tiến Duật. Đề 4: Suy nghĩ của em về bài thơ "Con cò" của Chế Lan Viên.
3. TIẾT 125 C¸c ®Ò bµi trªn cã cÊu t¹o ntn? a. CÊu t¹o ®Ò: - ĐÒ cã mÖnh lÖnh: 1, 2, 3, 5, 6, 8. - ĐÒ kh«ng cã mÖnh lÖnh: 4, 7. So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau giữa c¸c ®Ò bµi? b. So s¸nh: - Gièng nhau: ĐÒu ph¶i nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬ . - Kh¸c: + Ph©n tÝch : Nghiªng vÒ ph¬ng ph¸p nghÞ luËn. + C¶m nhËn: NghÞ luËn trªn c¬ së c¶m thô cña ngêi viÕt. + Suy nghÜ: NghÞ luËn nhÊn m¹nh tíi nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ cña ngêi viÕt. - Cã ®Ò kh«ng cã mÖnh lÖnh ®ßi hái ngêi viÕt tù khu«n hÑp, tù x¸c ®Þnh ®Ó tËp trung vµo híng nµo ph¬ng diÖn nµo ®¸ng chó ý cña ®èi tîng.
4. TIẾT 125 Tõ viÖc tìm hiÓu bµi trªn, em ghi nhí ®iÒu gì về đề bài nghị luận bài thơ,đoạn thơ? Ghi nhí: ThÊy ®îc sù ®a d¹ng ,phong phó cña kiÓu ®Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬ (ĐÒ cã mÖnh lÖnh,®Ò kh«ng cã mÖnh lÖnh) Em h·y tù ra mét ®Ò bµi t¬ng tù nh c¸c ®Ò trªn?
5. TIẾT 125 I/. Tìm hiểu các đề văn sau: II/. Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ : 1.C¸c bíc lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬ : * ®Ò: Ph©n tÝch tinh yªu quª h¬ng trong bµi “ Quª h- ¬ng” - TÕ Hanh. Bíc 1: Tim` hiÓu ®Ò vµ tim` ý a.Tim` hiÓu ®Ò X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò bµi trªn? -KiÓu bµi nghÞ luËn: Ph©n tÝch -Néi dung cÇn nghÞ luËn : Tinh yªu quª h¬ng cña TÕ Hanh qua bµi th¬ Quª h¬ng
6. TIẾT 125 b. Tim` ý: Em tim` ý cho bµi ? X¸c ®Þnh luËn ®iÓm chÝnh ` - Nçi nhí quª h¬ng thÓ hiÖn qua c¸c t©m tr¹ng, hinh ¶nh, mµu s¾c, mïi vÞ. C¶nh ra kh¬i, c¶nh trë vÒ -C¸ch miªu t¶, hinh` ¶nh chän läc, giäng ®iÖu giµu c¶m xóc
7. TIẾT 125 Bíc 2: LËp dµn bµi H·y trình bµy dµn bµi cho bµi văn ? a. Më bµi:-Giíi thiÖu bµi th¬ quª h¬ng,kh¸i qu¸t néi dung và nghệ thuật bài thơ Quê Hương b. Th©n bµi: -Quª h¬ng thÓ hiÖn tình yªu tha thiÕt trong s¸ng,l·ng m¹n -Nhí c¶nh ra kh¬i ,víi søc sèng ®Çy khÝ thÕ cña ngêi d©n chµi -C¶nh trë vÒ ®«ng vui nhén nhÞp ,no ®ñ bình yªn - T©m tr¹ng ,nçi nhí cña nhµ th¬ vÒ h¬ng vÞ nång mÆn cña quª h¬ng c. KÕt bµi :C¶ bµi th¬ lµ mét khóc ca quª h¬ng t¬i s¸ng . Nã lµ s¶n phÈm cña mét hån th¬ trÎ trung ®Çy l·ng m¹n
8. TIẾT 125 Bíc 3: ViÕt bµi Dùa vµo dµn ý trªn h·y viÕt phÇn më bµi ? Më bµi :Quª h¬ng lµ hinh `¶nh yªu dÊu trong lßng mçi ngêi ,nhÊt lµ lóc xa quª. Nhµ th¬ TÕ Hanh ®· béc lé c¶m xóc ,nçi nhí tha thiÕt víi quª h¬ng lµng chµi cña minh . `Qua bµi th¬ Quª h¬ng t¸c gi¶ ®· ®Ó l¹i trong lßng ngêi ®äc mét Ên tîng khã quªn vÒ tinh c¶m s©u` s¾c ch©n thµnh Bíc 4: Đäc vµ söa l¹i
9. TIẾT 125 * Bµi häc ghi nhí: Nªu bè côc chung cña bµi nghÞ lô©n vÒ mét bµi th¬ ,®o¹n th¬ ? -Më bµi :Giíi thiÖu ®o¹n th¬ ,bµi th¬ ,bíc ®Çu nªu nhËn xÐt ®¸nh gi¸ (nÕu ph©n tÝch mét ®o¹n th¬ cÇn nªu râ vÞ trÝ cña ®o¹n th¬ trong t¸c phÈm ) -Th©n bµi :LÇn lît trinh` bµy suy nghÜ ,®¸nh gi¸ vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n th¬ ,bµi th¬. - KÕt bµi : Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ ,ý nghÜa cña ®o¹n th¬ ,bµi th¬
10. TIẾT 125 2. C¸ch tæ chøc, triÓn khai luËn ®iÓm: *Bµi : Quª h¬ng trong tinh` th¬ng ,nçi nhí X¸c ®Þnh bè côc cña văn b¶n ?Nªu néi dung cña tõng phÇn ? +Bè côc: -3 phÇn a. PhÇn më bµi: Tõ ®Çu ®Õn rùc rì: Giíi thiÖu vÒ dßng c¶m xóc d¹t dµo, lai l¸ng ch¶y suèt ®êi th¬ TÕ Hanh trong ®ã bµi Quª h¬ng lµ thµnh c«ng xuÊt s¾c b.PhÇn th©n bµi: TiÕp -> thµnh thùc cña TÕ Hanh.: Trinh` bµy c¶m nhËn vÒ c¶m xóc lóc nång nµn, m¹nh mÏ, lóc l¾ng s©u tinh tÕ cña TÕ Hanh khi ca ngîi vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn, cuéc sèng lao ®éng cña quª h¬ng, vÒ hinh` ¶nh, nhÞp ®iÖu ®Æc s¾c cña bµi th¬ . c.PhÇn kÕt bµi: ( ®o¹n cuèi ) kh¸i qu¸t gi¸ trÞ cña bµi th¬ Quª h- ¬ng vµ tinh` c¶m trong s¸ng cña nhµ th¬
11. TIẾT 125 ë phÇn th©n bµi, ngêi viÕt trinh` bµy nh- ng nhËn~ xÐt gi vÒ tinh` yªu` quª h¬ng trong bµi th¬ Quª h¬ng? ~ + Næi bËt lªn lµ nhng hinh` ¶nh ®Ñp nh m¬, ®Çy søc m¹nh khi ra kh¬i. + C¶nh trë vÒ tÊp nËp, no ®ñ. + Hinh` ¶nh ngêi d©n chµi gia ~®Êt trêi léng giã víi vÞ nång mÆn cña biÓn kh¬i. + Hinh` ¶nh, ng«n tõ cña bµi th¬ giµu søc gîi c¶m, thÓ hiÖn mét t©m hån phong phó, rung ®éng tinh tÕ.
12. TIẾT 125 Nhng~ suy nghÜ, ý kiÕn Êy ®îc dÉn d¾t, khẳng ®Þnh b»ng c¸ch nµo, ®îc liªn kÕt víi phÇn më bµi vµ kÕt bµi ra sao? Nhng~ suy nghÜ, ý kiÕn cña ngêi viÕt lu«n ®îc g¾n cïng sù ph©n tÝch, binh gi¶ng` cô thÓ hinh ¶nh,` ng«n tõ, giäng ®iÖu cña bµi th¬ . - PhÇn th©n bµi ®îc nèi kÕt víi phÇn më bµi mét c¸ch chÆt chÏ, tù nhiªn. ®ã chÝnh lµ sù ph©n tÝch, chøng minh lµm s¸ng tá nhËn xÐt bao qu¸t ®· nªu ë phÇn më bµi. Tõ c¸c luËn ®iÓm nµy ®· dÉn ®Õn phÇn kÕt bµi ®¸nh gi¸ søc hÊp dÉn, kh¼ng ®Þnh ý nghÜa cña bµi th¬
13. TIẾT 125 Văn b¶n cã tÝnh thuyÕt phôc, hÊp dÉn kh«ng? Vi` sao? - TÝnh thuyÕt phôc hÊp dÉn cña văn b¶n : + Văn b¶n ng¾n, tËp trung trinh` bµy nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ nhng~ gi¸ trÞ ®Æc s¾c næi bËt nhÊt vÒ néi dung c¶m xóc vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ . Khi nãi vÒ c¸c tr¹ng th¸i c¶m xóc phong phó cña TÕ Hanh, ngêi viÕt ph©n tÝch, bình gi¶ng ngay sù ®Æc s¾c cña c¸c hình ¶nh, cña nhÞp ®iÖu th¬ t¬ng øng. ĐiÒu Êy , chøng tá ngêi viÕt ®· n¾m vững đặc trng cña t¸c phÈm văn häc, nhÊt lµ t¸c phÈm th¬ trữ tình vµ rót ra luËn ®iÓm tõ c¸c luËn cø cô thÓ, râ rµng. + Bè côc cña văn b¶n m¹ch l¹c, s¸ng râ. + Ngêi viÕt trinh` bµy c¶m nghÜ, ý kiÕn b»ng c¶ lßng yªu mÕn, rung c¶m tha thiÕt ®èi víi bµi th¬ Quª h¬ng.
14. TIẾT 125 Qua phÇn tim` hiÓu bµi em rót ra bµi häc vÒ c¸ch tæ chøc triÓn khai c¸c luËn ®iÓm trong bµi nghÞ luËn nh thÕ nµo ? Bµi häc ghi nhí: Bµi nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬ ,bµi th¬ cÇn nªu ®îc c¸c nhËn xÐt ®¸nh gi¸ vµ sù c¶m thô riªng cña ngêi viÕt . Nhng~ nhËn xÐt ®¸nh gi¸ ph¶i g¾n vãi ph©n tÝch ,binh` gi¸ ng«n tõ ,hinh` ¶nh ,néi dung c¶m xóc cña t¸c phÈm
15. TIẾT 125 IV/. Luyện tập : Phân tích khổ thơ đầu bài thơ "Sang thu" của Bµi 1 Hữu Thỉnh. “Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về” H·y tìm hiểu đề, tìm ý cho bµi ? a. Tìm hiểu đề: - Vấn đề nghị luận: Khổ 1 bµi Sang thu - Yªu cÇu nghÞ luËn : Ph©n tÝch đoạn thơ ~ b. Tìm ý: - C¶m nhËn tinh tÕ khi chît nhËn ra nhng tÝn hiÖu chuyÓn mïa tõ H¹ sang Thu -C¶m xóc ngì ngµng tríc sù thay ®æi bÊt ngê cña thiªn nhiªn - Hinh` ¶nh th¬ Ên tîng ,ng«n tõ trong s¸ng ,gîi c¶m
16. TIẾT 125 H·y lËp dµn bµi ? Mở bài: - Giới thiệu ®Ò tài mùa thu trong thi ca và "Sang thu" của Hữu Thỉnh Đất trời chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt qua sự cảm nhận tinh tế, hình ảnh giầu sức biểu cảm. - Chép khổ thơ. B. Thân bài: suy nghĩ, đánh giá về nội dung, nghệ thuật của khổ 1. -Tín hiệu thu sang nhẹ nhàng, mà rõ rệt . - Hình ảnh: "hương ổi", gió, sương“ rÊt Ên tîng - Từ ngữ gợi tả, biểu cảm: "phả, se, chùng chình“, "bỗng, hình như“. -Tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng trước sù thay ®æi của thiên nhiên C. Kết bài: + Tổng hợp lại giá trị, ý nghĩa của khổ 1. - Đất trời chuyển sang thu nhẹ nhàng mà rõ rệt. - Cảm nhận tinh tế, hình ảnh giầu sức biểu cảm.
17. TIẾT 125 *Bµi ®äc thªm H·y ®Æt tªn cho bµi nghÞ luËn trªn ? Nhan ®Ò : TÊm lßng cña ngêi con MiÒn Nam ®èi víi B¸c Hå Em hãy nêu cảm nhận ,suy nghĩ về bài thơ Viếng Lăng Bác bằng một luận điểm? + Luận điểm :-Bài thơ Viếng Lăng Bác đã được Viễn Phương sử dụng hình ảnh thiên nhiên kì vĩ ,lớn lao vĩnh hằng để tượng trưng cho cuộc đời và tư tưởng vĩ đại của Hồ Chí Minh
18. TIẾT 125 Tìm các luận cứ để triển khai cho luận điểm trên? + Luận cứ : -“Mặt trời trong Lăng rất đỏ ” là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho ánh sáng tư tưởng của Hồ Chí Minh, Người đã soi sáng cho con đường cách mạng Việt Nam đưa dân tộc ta tới độc lập ,tự do. - “79 mùa xuân ” là tượng trưng cho cuộc đời sống đẹp của Bác đã trọn vẹn dâng hiến cho non sông ,đất nước. -Những hình ảnh thiên nhiên vĩnh hằng như vầng trăng,trời xanh,là biểu tượng cho tâm hồn và sức sống mãnh liệt của Bác luôn trường tồn ,vĩnh cửu trong lòng người dân Việt Nam. - Sử dụng những hình ảnh thiên nhiên kì vĩ phù hợp với kích thước vĩ đại của Hồ Chí Minh ,đồng thời cũng là niềm tôn kính của nhà thơ đối với Bác
19. HƯỚNG DẪN HỌC BÀI 1.Học thuộc phần ghi nhớ (sgk) 2.Hoàn thành nốt bài tập luyện (viết thành bài văn hoàn chỉnh) 3. Chuẩn bị : “ Mây & sóng” . Phân tích sự hấp dẫn của Mây & Sóng. - Hình ảnh em bé với những lời nói & sáng tạo trò chơi.