Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 133: Chương trình địa phương

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 133: Chương trình địa phương

1. Kiểm tra bài cũ 1. ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph¬ng? Cho vÝ dô. Kh¸c víi tõ ng÷ toµn d©n, tõ ng÷ ®Þa ph¬ng lµ tõ ng÷ chØ sö dông ë mét ( hoÆc mét sè ) ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh.
2. 2. Những câu sau thể hiện thái độ ứng xử khác nhau đối với tiếng địa phương. Hãy điền đúng (Đ) hoặc sai (S) vào đầu các phương án trả lời sau: S A. Giữ nguyên cách nói của địa phương, không thay đổi trong bất cứ trường hợp nào. Đ B. Tôn trọng đúng mực, sử dụng phù hợp với môi tr- êng giao tiếp. Đ C. Tìm hiểu cách sử dụng tiếng địa phương trong giao tiếp vượt ra ngoài địa phương mình.
3. PhÇn TiÕng ViÖt
4. Ho¹t ®éng nhãm 1. NhËn biÕt tõ ng÷ ®Þa ph¬ng, chuyÓn nh÷ng tõ ng÷ ®ã sang tõ ng÷ toµn d©n. Nhãm 1: PhÇn a Nhãm 2: PhÇn b Nhãm 3: PhÇn c Nhóm 4: Bài tập 3
5. Nhãm 1 : a. Mçi lÇn bÞ xóc ®éng, vÕt thÑo dµi bªn m¸ ph¶i l¹i ®á öng lªn, giÇn giËt , tr«ng rÊt dÔ sî. Víi vÎ mÆt xóc ®éng Êy vµ hai tay vÉn ®a vÒ phÝa tríc, anh chÇm chËm bíc tíi, giäng lÆp bÆp run run: - Ba ®©y con! - Ba ®©y con! Tõ ®Þa ph¬ng Tõ toµn d©n thÑo sÑo lÆp bÆp l¾p b¾p ba bè, cha
6. b. Nghe mÑ nã b¶o gäi ba vµo ¨n c¬m th× nã b¶o l¹i: Nhãm 2 - Th× m¸ cø kªu ®i. MÑ nã ®©m næi giËn, qu¬ ®òa bÕp do¹ ®¸nh, nã ph¶i gäi nhng nãi træng: - V« ¨n c¬m! Anh S¸u vÉn ngåi im, gi¶ vê kh«ng nghe, chê nã gäi “Ba v« ¨n c¬m”. Con bÐ cø ®øng trong bÕp nãi väng ra: - C¬m chÝn råi! Anh còng kh«ng quay l¹i. Con bÐ bùc qu¸ quay l¹i mÑ vµ b¶o: - Con kªu råi mµ ngêi ta kh«ng nghe.
7. Nhãm 2 Tõ ®Þa ph¬ng Tõ toµn d©n m¸ mÑ ®©m trë thµnh kªu gäi ®òa bÕp ®òa c¶ nãi træng nãi trèng kh«ng v« vµo
8. Nhãm 3 : c. B÷a sau ®ang nÊu c¬m th× mÑ nã ch¹y ®i mua thøc ¨n. MÑ nã dÆn, ë nhµ cã g× cÇn th× gäi ba gióp cho. Nã kh«ng nãi kh«ng r»ng cø lui cui díi bÕp. Nghe nåi c¬m s«i nã gië n¾p lÊy ®òa bÕp s¬ qua – nåi c¬m h¬i to, nh¾m kh«ng thÓ nh¾c xuèng ®Ó ch¾t níc ®îc, ®Õn lóc ®ã nã míi nh×n lªn anh S¸u. T«i nghÜ thÇm, con bÐ ®ang bÞ dån vµo thÕ bÝ, ch¾c nã ph¶i gäi ba th«i. Nã nh×n d¸o d¸c mét lóc råi kªu lªn: - C¬m s«i råi ch¾t níc giïm c¸i! – Nã còng l¹i nãi træng.
9. Nhãm 4 3. Trong hai c©u ®è sau tõ nµo lµ tõ ®Þa ph¬ng? nh÷ng tõ ®ã t¬ng ®¬ng víi nh÷ng tõ nµo trong ng«n ng÷ toµn d©n? a. Kh«ng c©y, kh«ng tr¸i kh«ng hoa Cã l¸ ¨n ®îc ®è lµ l¸ chi (C©u ®è vÒ l¸ bón) b. KÝn nh bng l¹i kªu lµ trèng Trèng hæng trèng h¶ng l¹i kªu lµ buång (C©u ®è vÒ c¸i trèng vµ buång cau)
10. Nhãm 4 Tõ ®Þa ph¬ng Tõ toµn d©n Tr¸i qu¶ chi g× Kªu gäi trèng hæng trèng h¶ng trèng huÕch trèng ho¸c
11. 2. §èi chiÕu c¸c c©u sau ®©y, cho biÕt tõ “kªu” ë c©u nµo lµ tõ ®Þa ph¬ng, tõ “kªu” ë c©u nµo lµ tõ toµn d©n. H·y dïng c¸ch diÔn ®¹t kh¸c hoÆc dïng tõ ®ång nghÜa®Ó lµm râ sù kh¸c nhau ®ã a. Nã nh×n d¸o d¸c mét lóc råi kªu lªn : - C¬m s«i råi ch¾t níc giïm c¸i! – Nã còng l¹i nãi træng. b. Con kªu råi mµ ngêi ta kh«ng nghe. ( ChiÕc lîc ngµ - NguyÔn Quang S¸ng ) Kªu a: nãi to -> tõ toµn d©n Kªu b: gäi -> tõ ®Þa ph¬ng
12. 4. B¶ng tæng hîp thÑo sÑo lặp bÆp l¾p b¾p ba cha m¸ mÑ ®©m trë thµnh kªu gäi ®òa bÕp ®òa c¶ nãi træng nãi trèng kh«ng v« vµo lui cui lói hói n¾p vung nh¾m cho lµ Giïm gióp Tr¸i qu¶ chi g× Kªu gäi trèng hæng trèng h¶ng trèng huÕch trèng ho¸c
13. 5. Bình luận về cách dùng từ địa phương a. Kh«ng nªn ®Ó bÐ Thu dïng tõ ng÷ toµn d©n v× bÐ Thu sinh ra t¹i ®Þa ph¬ng ®ã, cha cã ®ñ diÒu kiÖn häc tËp vµ quan hÖ x· héi réng r·i. Do ®ã cha thÓ cã ®ñ mét vèn tõ ng÷ toµn d©n cÇn thiÕt thay thÕ cho tõ ng÷ ®Þa ph¬ng. b. Trong lêi kÓ cña t¸c gi¶ cã mét sè tõ ng÷ ®Þa ph¬ng ®Ó t¹o s¾c th¸i ®Þa ph¬ng cho c©u chuyÖn. Møc ®é sö dông cña t¸c gi¶ lµ võa ph¶i, kh«ng qu¸ khã hiÓu cho ngêi ®äc kh«ng ph¶i lµ ngêi ®Þa ph¬ng.
14. 1. Tõ c©u chuyÖn sau em rót ra lu ý g× trong viÖc dïng tõ ®Þa ph¬ng. Chuyện kể: có hai ông nằm viện với nhau, một ông người Bắc, một ông người Huế. Khi thấy có một bệnh nhân nằm bên kia chết, ông người Huế hỏi : - Ông nớ đau răng mà chết ? Ông người bắc nói : - Không phải đau răng mà chết. -Ông người Huế tưởng ông người bắc chế nhạo mình định xông vào đánh nhau . -Một ông khách nghe thấy thế , ôm bụng cười nói rằng : -Hai ông hiểu nhầm nhau rồi . Ý ông người Huế muốn hỏi ông kia đau bệnh gì mà chết .Còn ông ngươig bắc lại tưởng ông người Huế bảo ông kia bị bệnh đau răng mà chết.Có thế thôi hai ông đã hiểu chưa.
15. • Một số điểm cần lưu ý khi dùng từ địa phương. Khi nói, viết cần sử dụng từ địa phương cho phù hợp với tình huống giao tiếp, tránh sử dụng tuỳ tiện sẽ gây cho người nghe, người đọc khó hiểu, không hiểu.
16. 2. Các từ địa phương chỉ “mẹ” gợi sắc thái gì cho các câu thơ sau . a, Bầm ơi có rét không bầm ? Heo heo gió núi lâm thâm mưa phùn Bầm ra ruộng cấy bầm run Chân lội dưới bùn tay cấy mạ non b, O du kích nhỏ dương cao súng Thằng Mỹ lênh khênh bước cúi đầu c, Một dòng máu đỏ lên trời Má ơi con đã nghe lời má kêu! Nước non muôn quý ngàn yêu Còn in bóng má sớm chiều Hậu Giang
17. 3. Trong hai c©u ®è sau tõ nµo lµ tõ ®Þa ph¬ng? nh÷ng tõ ®ã t¬ng ®¬ng víi nh÷ng tõ nµo trong ng«n ng÷ toµn d©n? a. Kh«ng c©y, kh«ng tr¸i kh«ng hoa Cã l¸ ¨n ®îc ®è lµ l¸ chi (C©u ®è vÒ l¸ bón) b. KÝn nh bng l¹i kªu lµ trèng Trèng hæng trèng h¶ng l¹i kªu lµ buång (C©u ®è vÒ c¸i trèng vµ buång cau) a. Tr¸i : qu¶ ; chi : g× b. Kªu : gäi ; trèng hæng trèng ho¶ng : trèng huÕch trèng ho¸c
18. Tõ ®Þa ph¬ng Tõ toµn d©n lui cui lói hói n¾p vung nh¾m cho lµ giïm Gióp ba bè, cha đũa bếp đũa cả nói trổng nói trống không