Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp - Lê Kim Khánh

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp - Lê Kim Khánh

1. Tiết 19: CÁCH DẪN TRỰC TIẾP CÁCH DẪN GIÁN TIẾP
2. KiÓm tra bµi cò Câu 1: Em có nhận xét gì về từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt? - Tiếng Việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm. Người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp C©u 2: Dßng nµo sau ®©y cã chøa nh÷ng tõ ng÷ kh«ng ph¶i lµ tõ ng÷ xng h« trong héi tho¹i? A. ¤ng, bµ, bè, mÑ, chó, b¸c, c«, d×, dîng, B. Chóng t«i, chóng ta, chóng em, chóng nã, C. Anh, nh©n lo¹i, b¹n, cËu, con ngêi, chóng sinh, D. ThÇy, con, em, ch¸u, t«i, ta, tÝn chñ, ngµi,
3. Tiết 19
4. Tiết 19: I – Cách dẫn trực tiếp
5. §äc vµ t×m hiÓu c¸c ®o¹n v¨n sau (trÝch tõ truyÖn ng¾n LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long): a) Ch¸u ë liÒn trong tr¹m hµng th¸ng. B¸c l¸i xe bao lÇn dõng, bãp cßi toe toe, mÆc, ch¸u gan l× nhÊt ®Þnh kh«ng xuèng. Ấy thÕ lµ mét h«m, b¸c l¸i ph¶i th©n hµnh lªn tr¹m ch¸u. Ch¸u nãi: “§Êy, b¸c còng ch¼ng “thÌm” ngêi lµ g×?” → Nhắc lời nói (có từ “nói”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. b) Ho¹ sÜ nghÜ thÇm: “Kh¸ch tíi bÊt ngê, ch¾c cu cËu cha kÞp quÐt t- íc dän dÑp, cha kÞp gÊp ch¨n ch¼ng h¹n.” → Nhắc ý nghĩ (có từ “nghĩ”)được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. * Khi chuyÓn ®æi vÞ trÝ hai bé phËn ë (b), ta cã: “Kh¸ch tíi bÊt ngê, ch¾c cu cËu cha kÞp quÐt tíc dän dÑp, cha kÞp gÊp ch¨n ch¼ng h¹n” – Ho¹ sÜ nghÜ thÇm.
6. * Nội dung in đậm trong các ví dụ: Được nhắc lại một cách nguyên vẹn * Dấu hiệu hình thức:Nằm trong dấu ngoặc kép và đứng sau dấu hai chấm Cách dẫn trực tiếp Ví dụ: Nam nói: “Ngày mai tôi đi Hà Nội” Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp Ví dụ: “Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi: - Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai? - Là con thầy mấy lị con u Thế nhà ta ở đâu? - Nhà ta ở làng chợ Dầu” (Làng – Kim Lân)
7. Tiết 19: I – Cách dẫn trực tiếp I – Cách dẫn gián tiếp
8. §äc vµ t×m hiÓu c¸c ®o¹n trÝch sau: a) L·o t×m lêi lÏ gi¶ng gi¶i cho con trai hiÓu. L·o khuyªn nã h·y d»n lßng bá ®¸m nµy, ®Ó dïi gi¾ng l¹i Ýt l©u, xem cã ®¸m nµo kh¸ mµ nhÑ tiÒn h¬n sÏ liÖu; ch¼ng lÊy ®øa nµy th× lÊy ®øa kh¸c; lµng nµy ®· chÕt hÕt con g¸i ®©u mµ sî. (Nam Cao, L·o H¹c) → Thuật lại lời nói, không ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì cả b) Nhng chí hiÓu lÇm r»ng B¸c sèng kh¾c khæ theo lèi nhµ tu hµnh, thanh tao theo kiÓu nhµ hiÒn triÕt Èn dËt. (Ph¹m V¨n §ång, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa vµ khÝ ph¸ch cña d©n téc, l¬ng t©m cña thêi ®¹i) →Thuật lại ý nghĩ, ngăn cách bằng từ “rằng” – thay bằng từ “là”
9. * Nội dung in đậm trong các ví dụ: Được thuật lại * Dấu hiệu hình thức: Không được đặt trong dấu ngoặc kép Cách dẫn gián tiếp Lưu ý: Có thể chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang lời dẫn gián tiếp (hoặc ngược lại) cần chú ý điều chỉnh cho thích hợp Ví dụ: Nam nói “Ngày mai tôi đi Hà Nội” Nam nói rằng ngày mai bạn ấy đi Hà Nội
10. So s¸nh c¸ch dÉn Dẫn trực tiếp Dẫn gián tiếp Giống : Đều là dẫn lời nói hay ý nghĩ của một người,một nhân vật -Dẫn nguyên văn. -Thuật lại có điều chỉnh. -Đặt trong đấu ngoặc kép. -Không đặt trong dấu ngoặc kép. *Cách chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp: 1/Bỏ dấu hai chấm .dấu ngoặc kép. 2/chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngôi thích hợp. *Ví dụ : -Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đây.” => Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói rằng đây là chỗ con bà ở được
11. Tiết 19: I – Cách dẫn trực tiếp I – Cách dẫn gián tiếp III – Luyện tập
12. Bµi tËp 1: T×m lêi dÉn trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau (TrÝch tõ truyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao). Cho biÕt ®ã lµ lêi nãi hay ý nghÜ ®îc dÉn, lµ lêi dÉn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp? a) Nã cø lµm in nh nã tr¸ch t«i; nã kªu ö, nh×n t«i, nh muèn b¶o t«i r»ng:“A!“A! L·o giµ tÖ l¾m! T«i ¨n ë víi l·o nh thÕ mµ l·o xö víi t«i nh thÕ nµy µ?” → DÉn ý nghÜ: C¸ch dÉn: trùc tiÕp. b) Sau khi th»ng con ®i, l·o tù b¶o r»ng: “C¸i vên lµ cña con ta. Håi cßn må ma mÑ nã, mÑ nã cè th¾t lng buéc bông, dÌ sÎn m·i, míi ®Ó ra ®îc n¨m m¬i ®ång b¹c tËu. Håi Êy, mäi thøc ®Òu rÎ c¶ ” → DÉn ý nghÜ: C¸ch dÉn: trùc tiÕp.
13. Bµi tËp 2: ViÕt mét ®o¹n v¨n nghÞ luËn cã néi dung liªn quan ®Õn mét trong ba ý kiÕn díi ®©y. TrÝch dÉn ý kiÕn ®ã theo hai c¸ch: dÉn trùc tiÕp vµ dÉn gi¸n tiÕp. a) Chóng ta ph¶i ghi nhí c«ng lao cña c¸c vÞ anh hïng d©n téc v× c¸c vÞ Êy lµ tiªu biÓu cña mét d©n téc anh hïng. (Hå ChÝ Minh, B¸o c¸o ChÝnh trÞ t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø II cña §¶ng) b) Gi¶n dÞ trong ®êi sèng, trong quan hÖ víi mäi ngêi, trong t¸c phong, Hå Chñ tÞch còng rÊt gi¶n dÞ trong lêi nãi vµ bµi viÕt, v× muèn cho quÇn chóng nh©n d©n hiÓu ®îc, nhí ®îc, lµm ®îc. (Ph¹m V¨n §ång, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa vµ khÝ ph¸ch cña d©n téc, l¬ng t©m cña thêi ®¹i) c) Ngêi ViÖt Nam ngµy nay cã lÝ do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c ®Ó tù hµo víi tiÕng nãi cña m×nh. (§Æng Thai Mai, TiÕng ViÖt, mét biÓu hiÖn hïng hån cña søc sèng d©n téc)
14. Bµi t©p 2: c) Ngêi ViÖt Nam ngµy nay cã lÝ do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c ®Ó tù hµo víi tiÕng nãi cña m×nh. (§Æng Thai Mai, TiÕng ViÖt, mét biÓu hiÖn §o¹n v¨n mÉu: hïng hån cña søc sèng d©n téc) * DÉn trùc tiÕp:Trong tác phẩm “Tiếng Việt một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc”,gi¸o s §Æng Thai Mai ®· nãi: “Ngêi ViÖt Nam ngµy nay cã lÝ do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c ®Ó tù hµo víi tiÕng nãi cña m×nh” * DÉn gi¸n tiÕp: Trong tác phẩm “Tiếng Việt một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc”, gi¸o s §Æng Thai Mai ®· nãi r»ng ngêi ViÖt Nam ngµy nay cã lÝ do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c ®Ó tù hµo víi tiÕng nãi cña m×nh.
15. * Bài tập a: - DTT: Trong “Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng” Hồ Chí Minh nói: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng” - DGT: Trong “Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng” Hồ Chí Minh nói rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng * Bài tập b: - DTT: Trong tác phẩm “Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói: “Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được” - DGT: Trong tác phẩm Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại”đồng chí Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được
16. Bµi tËp 3: H·y thuËt l¹i lêi nh©n vËt Vò N¬ng trong ®o¹n trÝch sau ®©y theo c¸ch dÉn gi¸n tiÕp: H«m sau Linh Phi lÊy mét c¸i tói b»ng lôa tÝa, ®ùng mêi h¹t minh ch©u, sai sø gi¶ XÝch Hçn ®a Phan ra khái níc. Vò N¬ng nh©n ®ã còng ®a göi mét chiÕc hoa vµng mµ dÆn: - Nhê nãi hé víi chµng Tr¬ng, nÕu cßn nhí chót t×nh xa nghÜa cò, th× xin lËp mét ®µn gi¶i oan ë bÕn s«ng, ®èt c©y ®Ìn thÇn chiÕu xuèng n- íc, t«i sÏ trë vÒ. (NguyÔn D÷, ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng)
17. Haõy thuaät laïi lôøi nhaân vaät Vuõ Nöông töø LDTT sang LDGT
18. * C¸ch dÉn trùc tiÕp: * C¸ch dÉn gi¸n tiÕp: H«m sau Linh Phi lÊy mét H«m sau Linh Phi lÊy mét c¸i tói b»ng lôa tÝa, ®ùng mêi h¹t c¸i tói b»ng lôa tÝa, ®ùng mêi minh ch©u, sai sø gi¶ XÝch Hçn ®a h¹t minh ch©u, sai sø gi¶ XÝch Phan ra khái níc. Vò N¬ng nh©n Hçn ®a Phan ra khái níc. Vò ®ã còng ®a göi mét chiÕc hoa N¬ng nh©n ®ã còng ®a göi mét vµng mµ dÆn: chiÕc hoa vµng vµ dÆn Phan nãi - Nhê nãi hé víi chµng Tr- hé víi chµng Tr¬ng r»ng nÕu ¬ng, nÕu cßn nhí chót t×nh xa cßn nhí chót t×nh xa nghÜa cò, nghÜa cò, th× xin lËp mét ®µn gi¶i th× xin lËp mét ®µn gi¶i oan ë oan ë bÕn s«ng, ®èt c©y ®Ìn thÇn bÕn s«ng, ®èt c©y ®Ìn thÇn chiÕu xuèng níc, t«i sÏ trë vÒ. chiÕu xuèng níc, Vò N¬ng sÏ (NguyÔn D÷, ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng) trë vÒ.
19. - Thế nào là cách dẫn trực tiếp – Cách dẫn gián tiếp ? - Có thể chuyển từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp (hoặc ngược lại) được không – khi chuyển cần lưu ý điều gì?
20. - Học thuộc nội dung ghi nhớ - Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đó chuyển thành lời dẫn gián tiếp - Đọc trước và soạn bài: “Sự phát triển của từ vựng’ – Lưu ý: + Đọc kĩ phần ví dụ và trả lời các câu hỏi + Chuẩn bị hệ thống bài tập