Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 43: Tổng kết từ vựng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 43: Tổng kết từ vựng

1. Khác với những bài trước, cụm bài tổng kết về từ vựng có nhiệm vụ củng cố lại những kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9. mỗi vấn đề ôn tập được tách thành một mục riêng. Trong mỗi mục có hai phần. Một phần là ôn lại kiến thức đã học, một phần là bài tập để nhận diện và vận dụng những khái niệm đã học Điều đó cho thấy mục đích của việc tổng kết không chỉ giúp các em biết sử dụng những kiến thức đó trong giao tiếp, đặc biệt là trong việc tiếp nhận, phân tích văn bản. Bµi häc h«m nay thÇy cïng c¸c em cïng nhau cñng cè l¹i kiÕn thøc vÒ tõ vùng
2. TiÕt 43 Ng÷ v¨n 9 Tõ ®¬n – tõ phøc Thµnh ng÷ NgÜa cña tõ Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ
3. TiÕt 43: Ng÷ v¨n 9 Tõ Tõ ®¬n Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y
4. TiÕt 43 Ng÷ v¨n 9 Tõ (XÐt vÒ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o) Tõ ®¬n Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y Tõ l¸y Tõ l¸y bé Tõ ghÐp Tõ ghÐp hoµn toµn phËn ®¼ng lËp chÝnh phô Tõ l¸y Tõ l¸y ©m vÇn
5. TiÕt 43 Ng÷ v¨n 9 Từ (Khái niệm về từ) Phân loại từ Từ Từ (Xét về đặc điểm cấu Từ tạo) (Xét về đặc điểm cấu (Xét về nghĩa) tạo)
6. TiÕt 43 Ng÷ v¨n 9 I. Tõ ®¬n vµ tõ phøc 1. Kh¸i niÖm tõ ®¬n, tõ phøc. Ph©n biÖt c¸c lo¹i tõ phøc.
7. 1020304050607080906789524310 ĐiÒn vào chç trèng cho thÝch hîp - Tõ chỉ gåm mét tiÕng là tõ cho ví dụ - Tõ gåm hai hoÆc nhiÒu tiÕng là tõ cho ví dụ - Từ l¸y là : ví dụ: -Từ ghÐp là : . ví dụ:
8. TiÕt 43 Ng÷ v¨n 9 I. Tõ ®¬n vµ tõ phøc 1. Kh¸i niÖm tõ ®¬n, tõ phøc. Ph©n biÖt c¸c lo¹i tõ phøc. ĐiÒn vào chç trèng cho thÝch hîp -Tõ chỉ gåm mét tiÕng là tõđơn vÝ dô: nhµ, c©y, biÓn, ®¶o, trêi vv -Tõ gåm hai hoÆc nhiÒu tiÕng là tõ phức VÝ dô: quÇn ¸o, trÇm bæng, s¹ch sµnh sanh, ®Ñp ®Ï, l¹nh lïng vv -Từ l¸y là : Từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng . VÝ dô: l¹nh lïng, nho nhá, b©ng khu©ng -Từ ghÐp là : Gåm những tõ phøc ®îc cÊu t¹o b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng. VÝ dô: ®iÖn m¸y, m¸y kh©u, m¸y næ, tr¾ng ®en
9. TiÕt 43: Ng÷ v¨n 9 I. Tõ ®¬n vµ tõ phøc TừTrong láy c¸c tõ sauTừ ghép: 1. Kh¸i niÖm tõ nµo lµ tõ ghÐp, nho nhỏ ngặt nghèo Tõ chỉ gåm mét tiÕng là tõ ®¬n tõ nµo lµ tõ l¸y g?iam giữ gật gù Tõ gåm hai hoÆc nhiÒu tiÕng là tõ bó buộc lạnh lùng phøc tươi tốt xa xôi bọt bèo 2. X¸c ®Þnh tõ ghÐp vµ tõ l¸y lấp lánh cỏ cây NgÆt nghÌo, nho nhá, giam giữ, nhường nhịn bã buéc, t¬i tèt, bät bÌo xa x«i, đưa đón cá c©y ,®a ®ãn, nhêng nhÞn, r¬i rơi rụng rông, mong muèn, lÊp l¸nh. mong muốn
10. TiÕt 43: Ng÷ v¨n 9 3. Xác định từ láy “giảm trăng trắng, sạch sành nghĩa, từ láy “tăng ngh a”so ĩ sanh, đèm đẹp, sát víi nghÜa gèc sàn sạt, nho nhỏ, lành Từ láy giảm nghĩa: trăng trắng, đèm lạnh, nhấp nhô, xôm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp. xốp. Từ láy tăng nghĩa: nhấp nhô, sạch sành sanh, sát sàn sạt
11. Ng÷ v¨n 9 TiÕt 43: I, Từ đơn và từ phức II, Thành ngữ 1, Khái niệm thành ngữ Thế nào là thành Thành ngữ là loại cụm từ có ngữ? cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. 2, Phân biệt thành ngữ, tục ngữ
12. TiÕt 43: Ngữ văn 9 Trong những tổ hợp từ sau đây, tổ hợp nào là thành ngữ, tổ hợp nào là tục ngữ? a.gần mực thì đen, gần đèn thì sáng b. Đánh trống bỏ dùi. c. Chó treo mèo đậy. d. được voi đòi tiên. e. Nước mắt cá sấu
13. TiÕt 43: Ngữ văn 9 2, Phân biệt thành ngữ, tục ngữ Thành ngữ Tục ngữ - Đánh trống bỏ dùi - Gần mực thì đen, gầnđèn - Được voi vòi tiên thì sáng - Nước mắt cá sấu - Chó treo mèo đậy Thường là một Thường là một ngữ câu biểu thị (cụm từ)cố ®ịnh, biểu một phán đoán, thị một khái niệm. nhận định
14. TiÕt 43: Ngữ văn 9 II. Thành ngữ Giải nghĩa tục ngữ - thành ngữ - GÇn mùc thì ®en, gÇn ®Ìn thì s¸ng: Hoàn cảnh môi trường có ảnh hưởng quan trọng đến tính cách, đạo đức con người. - Đîc voi ®ßi tiªn: Tham lam quáEm mức, hãy được giải nghĩacái này lại muốn cái khác hơn. các thành ngữ, tục ngữ sau - Đánh trống bỏ dùi : việc làm không đến nơi đến chốn, bỏ dở - Chó treo mèo đậy : muốn giữ gìn thức ăn, với chó thì phải treo lên, với mèo thì phải đậy lại. - Nước mắt cá sấu lấy sự thương cảm, xót xa giả dối nhằm đánh lừa người khác
15. TiÕt 43: Ngữ văn 9 Tìm hai thành ngữ có yếu tố chỉ động vật, hai thành ngữ có yếu tố chỉ thực vật - Mèo mù vớ cá rán : Một sự may mắn tình cờ do hoàn cảnh đưa lại (không phải có được bằng tài năng, trí tuệ hay sự cố gắng nào đó) Đặt câu: Nó đã dốt nát lại lười biếng, thế mà vớ được cô vợ con nhà giầu sụ, đúng Là mèo mù vớ cá rán. Thành ngữ, bãi bể nương dâu: Theo thời gian cuộc đời có những đổi thay ghê gớm khiến cho con người phải suy nghĩ Đặt câu: Anh đứng trước cái vườn hoang, không còn dấu vết gì của ngôi nhà tranh khio xưa, lòng chợt buồn về cảnh bãi bể nương dâu.
16. Bài 4 -Tr125: 1070904080205060301234567890 Dẫn chứng về việc sử dụng thành ngữ trong văn chương ◼ “BÈy næi ba chìm với níc non” B¸nh tr«i níc - Hå Xu©n H¬ng ◼ “ Sèng chÕt mÆc bay” Ph¹m Duy Tèn ◼ “XiÕt bao ăn tuyÕt n»m s¬ng Màn trêi chiÕu ®Êt dÆm trêng lao ®ao” Lôc V©n Tiªn - NguyÔn Đình ChiÓu
17. TiÕt 43: Ngữ văn 9 I, Từ đơn và từ phức II, Thành ngữ Em hiÓu nghÜa cña tõ lµ gì ? III, Nghĩa của từ 1, Khái niệm nghĩa của từ Hình thức Nội dung Nghĩa của từ là (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ )mà từ biểu thị
18. TiÕt 43: Ngữ văn 9 Bài 2 (T123) Chän c¸ch hiÓu ®óng trong c¸c c¸ch hiÓu sau: A. NghÜa cña tõ “mÑ” là: “ Ngêi phô nữ, cã con, nãi trong quan hÖ víi con”. B. NghÜa cña tõ “mÑ” kh¸c víi tõ “bè” ë phÇn nghÜa “ Ngêi phô nữ cã con”. C. NghÜa cña tõ “mÑ” kh«ng thay ®æi trong hai c©u: “MÑ em rÊt hiÒn” và “ThÊt b¹i là mÑ thành c«ng”. D. NghÜa cña tõ “mÑ” kh«ng cã phÇn nào chung víi nghÜa cña tõ “bà”.
19. TiÕt 43: Ngữ văn 9 3, Cách giải thích nào trong hai cách giải thích sau là đúng? Vì sao? Độ lượng là: a. Đức tính rộng lượng rễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ. b. Rộng lượng dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ - Cách giải thích b đúng vì dùng từ rộng lượng định nghĩa cho từ độ lượng (giải thích bằng từ đồng nghĩa) phần còn lại cụ thể hoá cho từ rộng lượng.
20. TiÕt 43: Ngữ văn 9 I, Từ đơn và từ phức II, Thành ngữ III, Nghĩa của từ -Thế nào là từ nhiều nghiã và IV, Từ nhiều nghĩa- Hiệnvà hiện tượng tượng chuyển chuyển nghĩa củanghĩa của từ 1. Kh¸i niÖm tõ nhiÒu nghÜatừ là gì? - Tõ cã thÓ cã mét nghÜa hay nhiÒu nghÜa. - HiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ lµ: sù thay đæi nghÜa cña tõ, t¹o ra những tõ nhiÒu nghÜa.
21. TiÕt 43: Ngữ văn 9 IV, Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ * Tõ cã thÓ cã mét nghÜa hay nhiÒu nghÜa Ví dụ: -Tõ mét nghÜa: xe ®¹p, m¸y næ, bä nÑt - Tõ nhiÒu nghÜa: ch©n, mòi, xu©n ChuyÓn nghÜa lµ hiÖn tîng thay ®æi nghÜa cña tõ, t¹o ra tõ nhiÒu nghÜa. - Trong tõ nhiÒu nghÜa cã: + NghÜa gèc: lµ nghÜa xuÊt hiÖn tõ ®Çu , lµm c¬ së ®Ó hình thµnh c¸c nghĩa kh¸c. + NghÜa chuyÓn: lµ nghÜa ®îc hình thµnh trªn c¬ së nghÜa gèc. -Th«ng thêng, trong c©u, tõ chØ cã mét nghÜa nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn , trong mét sè trêng hîp tõ cã thÓ hiÓu ®ång thêi theo c¶ nghÜa gèc vµ nghÜa chuyÓn.
22. TiÕt 43: Ngữ văn 9 VD: Mùa xuân(1) là tết trồng cây Làm cho đất nước càng ngày càng xuân(2) Hồ Chí Minh -Xuân (1) nghĩa gốc, chỉ mùa xuân, mùa đầu trong bốn mùa của một năm, khí hậu mát mẻ, cây cối đâm trồi nảy lộc - Xuân (2) nghĩa chuyển, chỉ sự tươi đẹp của đất nước.
23. TiÕt 43: Ngữ văn 9 IV, Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ Từ nhiều nghĩa NghÜa gèc NghÜa chuyÓn Là nghĩa xuất hiện Là nghĩa được từ đầu, làm cơ sở hình thành trên để hình thành các cơ sở của nghĩa nghĩa khác. gốc.
24. TiÕt 43: Ngữ văn 9 2. Trong hai câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa được không? “Nçi mình thªm tøc nçi nhà ThÒm hoa mét bíc lÖ hoa mÊy hàng” (NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu)
25. TiÕt 43: Ngữ văn 9 2. Trong hai câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được dùng theo nghĩa chuyển -Về tu từ cú pháp, " hoa" trong "thềm hoa" và "lệ hoa" là các định ngữ nghệ thuật . - Về tu từ từ vựng, " hoa" trong các tổ hợp trên có nghĩa là đẹp, sang trọng, tinh khiết (đây là các nghĩa chỉ dùng trong câu thơ lục bát này, nếu tách "hoa" ra khỏi câu thơ thì những nghiã này sẽ không còn nữa; vì vậy người ta gọi chúng là nghĩa lâm thời, nó chưa làm thay đổi nghĩa của từ, chưa thể đưa vào từ điển)
26. - Nắm chắc các khái niệm về từ đơn - từ phức, thành ngữ, nghĩa của từ, từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ - Soạn bài: tổng kết từ vựng (tiếp theo)
27. Ch©n thµnh c¶m ¬n