Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 7: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ - Trường THPT Nguyễn Thái Bình

Nội dung text: Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 7: Sóng cơ và sự truyền sóng cơ - Trường THPT Nguyễn Thái Bình

1. TRƯỜNG THPT NGUYỄN THÁI BÌNH Tổ Vật lý – Công nghệ Chào mừng quý Thầy cô và các em học sinh !
2. Chương II. SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM Tiết PPCT: 12 Bài 7 (VL 12.CB) SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ
3. Đặt vấn đề ◼ Em đã từng nghe nói về sóng, hãy kể tên những loại sóng mà em biết ? Hằng ngày, hiện tượng sóng xảy ra rất phổ biến xung quanh ta (sóng nước, sóng âm, sóng siêu âm, sóng vô tuyến, sóng điện từ, ) ◼ Như vậy sóng được hình thành như thế nào và chúng có đặc điểm gì ?
4. Quan sát ảnh : CậuKhi béquan thắc sát mắc ảnh : trên,Vì sao các cánh em bèo có nhậnchỉ dậpxét dìnhhay tựtại thắcchỗ màmắc không điều gìdịch không chuyển ? theo sóng ?
5. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ I. SÓNG CƠ 1. Thí nghiệm : H.7.1 SGK Bộ dụng cụ tạo sóng nước Làm thế nào để tạo được sóng nước bằng dụng cụ này ?
6. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ 1. Thí nghiệm : H.7.1 SGK Sau một thời gian ngắn, mẩu nút chai TrongM dao thí động nghiệm (dao trên, động dao tại động O đã của mũitruyền kim tạiqua O nước đã gây đến ra M hiệu (trên ứng mặt gì ? nước có sóng, O là nguồn sóng )
7. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ 2. Định nghĩa sóng cơ Sóng cơ là dao động lan truyền trong một môi trường. (sóng nước lan truyền trên mặt nước theo các phương khác nhau với cùng một tốc độ v) Trong thí nghiệm H.7.1, vật nào dao động, vật nào là môi trường ? Vật dao động : các phần tử nước Môi trường truyền sóng : nước
8. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ TheoHãy so dõi sánh đoạn phương phim sau dao : động của những thanh nhựa và phương truyền sóng ?
9. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ 3. Sóng ngang Sóng trong trường hợp trên gọi là sóng ngang, vậy sóng ngang là gì ? ◼ Sóng ngang : sóng mà các phần tử của môi trường dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng. ◼ Môi trường truyền sóng ngang: Trừ sóng nước, sóng ngang chỉ truyền được trong chất rắn.
10. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ TheoHãy so dõi sánh đoạn phương mô phỏng dao sau: động của những phần tử lò xo và phương truyền sóng ?
11. Hoạt động 1. Tìm hiểu về sóng cơ Sóng trong trường hợp trên gọi là sóng dọc, vậy sóng dọc là gì ? ◼ Sóng dọc : sóng mà các phần tử của môi trường dao động cùng phương với phương truyền sóng. ◼ Môi trường truyền sóng dọc : rắn, lỏng, khí ◼ Chú ý : Sóng cơ không truyền được trong chân không
12. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin II. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT SÓNG HÌNH SIN 1. Sự truyền của một sóng hình sin Quan sát kĩ mô phỏng sau và trả lời các câu hỏi : (chú ý chuyển động của các chấm màu) ◼ Sóng có hình dạng gì ? Hình sin
13. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 1. Sự truyền của một sóng hình sin ◼ Nhận xét về sự chuyển động ( vị trí và ◼ trạngCác đỉnh thái) sóng của chuyểncác phần động tử (các hay chấmcố màu)định ?của sóng ? Cáccác chấmđỉnh sóng màu chuyểnchỉ dao độngđộng theolên sóng xuống quanh VTCB; trạng thái dao động (pha) của các chấm màu truyền đi theo phương truyền sóng
14. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 1. Sự truyền của một sóng hình sin ◼ Qua các nhận xét trên, em cho biết sóng hình sin lan truyền như thế nào ? Khi sóng truyền đi, mỗi phần tử của sóng dao động tại chỗ quanh vị trí cân bằng, chỉ có đỉnh sóng dịch chuyển theo phương truyền với tốc độ v
15. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin ◼ Li độ của mỗi phần tử sóng thay đổi như thế nào ? Từ giá trị 0 (VTCB) đến giá trị cực đại ( biên độ A) ◼ Vậy biên độ A của sóng là gì ?
16. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin a) Biên độ sóng (A): là biên độ dao động của 1 phần tử của môi trường có sóng truyền qua.
17. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin ◼ Hãy so sánh các khoảng thời gian thực hiện một dao động toàn phần của các phần tử sóng ? bằng nhau (chu kỳ T) ◼ Vậy chu kỳ T của sóng là gì ?
18. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin b) Chu kỳ, tần số sóng : ◼ Chu kỳ T của sóng là chu kỳ dao động của 1 phần tử môi trường có sóng truyền qua. ◼ Đại lượng f = 1/T, gọi là tần số của sóng.
19. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin ◼ Sau một chu kì dao động T, sóng (trạng thái của 1 phần tử) truyền đi được những khoảng như thế nào ? bằng nhau (cùng li độ) và dao động về cùng một phía (dao động cùng pha) ◼ Những khoảng cách bằng nhau này gọi là bước sóng λ (lamđa), vậy bước sóng là gì ?
20. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin c) Bước sóng (λ): là quãng đường mà sóng truyền trong ◼ Viết công thức liên hệ giữa bước 1sóng, chu kỳ chu kỳ và tốc độ sóng ? ◼ QuanTa có sát liên mô hệ phỏng,: λ = vT cho = vbiết /f khi (7.1) nào hai phần tử dao động cùng pha? (v : tốc độ sóng, T : chu kỳ) Hai phần tử cách nhau một số nguyên lần bước sóng thì dao động cùng pha.
21. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin ◼ Lưu ý : khi nói tốc độ sóng là nói tốc độ truyền sóng hay nói chặt chẽ hơn là tốc độ truyền pha dao động.
22. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin Trong thí là năng lượng nghiệm hình dao7.1 độngSGK, sóngcủa cáclan phần truyền tử từ môiO làmtrường nút chai khidao có động, sóng truyềnnăng lượngqua (năngnào làm lượng nút sóng)chai dao động ?
23. Hoạt động 2. Tìm hiểu về các đặc trưng của một sóng hình sin 2. Các đặc trưng của một sóng hình sin d) Năng lượng sóng : ◼ Là năng lượng dao động của các phần tử của môi trường có sóng truyền qua.
24. Hoạt động 3. Củng cố, vận dụng Sở dĩ cánh bèo chỉCậu dập bé dình thắc tại chỗmắc là : vì Vì nó sao là mộtcánh phần bèo tử chỉ của môidập trường, dình tại trongchỗ mà quá không trình truyền sóng, chỉ códịch sự chuyểntruyền pha củatheo dao sóng động ? mà không có sự truyền vật chất.
25. Hoạt động 3. Củng cố, vận dụng Trả lời các câu hỏi TNKQ sau : Câu 1: Sóng ngang là sóng cơ học có đặc điểm: A. Phương truyền sóng là phương ngang. B. Các phần tử của môi trường chỉ dao động theo phương ngang. C. Các phần tử của môi trường truyền sóng dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng. D. Các phần tử của môi trường truyền sóng dao động theo phương truyền sóng.
26. Hoạt động 3. Củng cố, vận dụng Trả lời các câu hỏi TNKQ sau : Câu 2 : Trên phương truyền sóng, các điểm dao động cùng pha với nhau cách nhau một khoảng A. bằng nửa bước sóng. B. bằng một số nguyên lần bước sóng. C. chỉ bằng 1 bước sóng. D. bằng ¼ bước sóng.
27. Hoạt động 3. Giao nhiệm vụ về nhà ◼ Về nhà trả lời câu hỏi 1,2,3 và làm các bài tập 6, 7, 8 trang 40 SGK; bài 7.5 đến 7.8 SBT. ◼ Xem trước phần còn lại : Phương trình sóng
28. Cảm ơn quý Thầy cô và các em học sinh !