Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Tiết 31: Hiện tượng cảm ứng điện từ - Nguyễn Văn Tài

Nội dung text: Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Tiết 31: Hiện tượng cảm ứng điện từ - Nguyễn Văn Tài

1. SỞ GD-ĐT TP HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG THPT TRẦN HỮU TRANG Tổ Vật Lý Giáo án điện tử Vật lý 9 Giáo viên :Nguyễn Văn Tài
2. KIỂM TRA BÀI CŨ: Câu1: Phát biểu qui tắc bàn tay phải và qui tắc bàn tay trái. TRẢ LỜI : Qui tắc nắm tay phải: Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngĩn tay hướng theo chiều dịng điện chạy qua các vịng dây thì ngĩn cái chỗi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lịng ống dây. Qui tắc bàn tay trái: Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lịng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngĩn tay giữa hướng theo chiều dịng điện thì ngĩn tay cái chỗi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ
3. Câu 2: Xác định tên các từ cực của nam châm điện và chiều của lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn thẳng cĩ dịng điện chạy từ trong ra ngồi như hình vẽ.
4. Trước giờ ta đã biết muốn cĩ dịng điện ta phải dùng nguồn điện như pin, ắc-quy. Vừa qua ta cũng đã biết dịng điện sinh ra từ trường . Vậy khơng dùng nguồn điện mà dùng từ trường ta cĩ thể tạo ra dịng điện được khơng ? Để trả lời câu hỏi trên ta hãy cùng nhau tìm hiểu bài 31: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆNTỪ
5. I. CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐINAMƠ XE ĐẠP: 1. Cấu tạo: 2. Hoạt động : Khi quay núm của đinamơ thì nam châm quay theo và đèn sáng . Liệu cĩ phải nhờ nam châm mà ta tạo ra được dịng điện khơng?
6. II. DÙNG NAM CHÂM ĐỂ TẠO RA DỊNG ĐIỆN: 1. Dùng nam châm vĩnh củư: Thí nghiệm 1: Dụng cụ gồm một cuộn dây dẫn nối với 2 đèn LED mắc song song ngược chiều nhau và một nam châm vĩnh cửu. Bố trí và làm TN như hình 31.2 rồi trả lời câu hỏi C1 Hình 31.2
7. C1:Tìm hiểu xem dịng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín ở trường hợp nào dưới đây: ▪TH1 : Di chuyển NC lại gần cuộn dây . TRẢ LỜI: ▪ TH2 : Đặt NC đứng yên trước Trường hợp 1 và 4 cuộn dây. ▪ TH3 : Đặt NC đứng yên trong cuộn dây. ▪ TH4 : Di chuyển NC ra xa cuộn dây .
8. C2: Trong TN trên nếu để NC đứng yên và cho cuộn dây chuyển động lại gần hay ra xa NC thì trong cuộn dây cĩ xuất hiện dịng điện khơng? ( Hãy dự đốn trước và làm TN kiểm tra sau rồi nêu nhận xét chung ) Từ những kết quả trên ta cĩ nhận xét 1: Dịng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa NC lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đĩ hoặc ngược lại ( Cĩ sự chuyển động tương đối giữa NC và cuộn dây.)
9. 2.Dùng nam châm điện: Thí nghiệm 2 : Đặt một NC điện nằm yên trước cuộn dây dẫn cĩ đèn LED nĩi trên. Làm TN như hình 31.3 và trả lời C3 Hình 31.3
10. C3 : Hãy làm TN để xác định trong những trường hợp nào dưới đây xuất hiện dịng điện trong cuộn dây dẫn cĩ đèn LED? ▪ TH1 :Trong khi đĩng mạch điện của NC điện. ▪ TH2 : Khi dịng điện qua NC đã ổn định. ▪ TH3 : Trong khi ngắt mạch điện của NC điện. ▪ TH4 : Sau khi ngắt mạch điện của NC điện. TRẢ LỜI : Trường hợp 1 và 3
11. Hãy cho biết khi đĩng hay ngắt mạch điện được mắc với NC điện thì từ trường của NC thay đổi như thế nào? TRẢ LỜI: ➢Khi đĩng mạch điện cường độ dịng điện tăng từ 0A đến một giá trị ổn định nên từ trường mạnh dần lên rồi đạt sự ổn định. ➢ Khi ngắt mạch điện cường độ dịng điện giảm từ một giá trị ổn định đến 0 nên từ trường yếu đi rồi mất hẳn. . Qua trên ta cĩ nhận xét 2: Dịng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian đĩng và ngắt mạch của NC điện, nghĩa là trong thời gian dịng điện qua NC điện biến thiên.
12. III. HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ: C4: Trong TN Hình 31.2 nếu cho NC quay quanh một trục thẳng đứng ( Hình 31.4 ) thì cĩ hiện tượng gì xảy ra trong cuộn dây ?. Hãy dự đốn kết quả và làm TN kiểm tra. DỰ ĐỐN: Cĩ hay khơng cĩ dịng điện xuất hiện trong cuộn dây?
13. Làm TN kiểm tra : Dùng thanh NC cĩ trục quay và bố trí TN như hình 31.4. KẾT QUẢ: Cĩ dịng điện xuất hiện trong cuộn dây ( Vì đèn LED sáng ) Hình 31.4
14. C5: Trả lời câu hỏi “ Liệu cĩ phải nhờ NC mà ta tạo ra được dịng điện khơng?” TRẢ LỜI: Đúng là nhờ NC mà ta cĩ thể tạo ra được dịng điện hay nhờ từ trường mà ta cĩ thể tạo ra được dịng điện. ( Xem thêm phần Cĩ thể em chưa biết)
15. THƠNG TIN VỀ THUẬT NGỮ MỚI : ▪Dịng điện xuất hiện như trên gọi là DỊNG ĐIỆN CẢM ỨNG. Hiện tượng xuất hiện dịng điện cảm ứng gọi là HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ.
16. CŨNG CỐ : Thực hiện các yêu cầu trong phiếu học tập và gọi các nhĩm lên sửa bài (đã phát cho các em )
17. Trường THPT Trần Hữu Trang Tổ Vật Lý PHIẾU HỌC TẬP Trả lời các câu hỏi sau đây: Câu 1: Cách làm nào dưới đây cĩ thể tạo ra dịng điện cảm ứng? . Nối 2 cực của pin vào hai đầu cuộn dây dẫn. . Nối 2 cực của nam châm vào hai đầu cuộn dây dẫn. . Đưa một cực của ắc-quy từ ngồi vào trong một cuộn dây dẫn kín. . Đưa một cực của namchâm từ ngồi vào trong một cuộn dây dẫn kín. Câu 2: Ngồi những cách như SGK cịn những cách nào khác cĩ thể dùng nam châm để tạo ra dịng điện ? Hết
18. DẶN DỊ: ❑Chép và học phần GHI NHỚ. ❑Làm các BT 31.2, 31.3, 31.4 SBT. ❑Xem trước bài 32.
19. Xin cảm ơn các Thầy Cô . Chúc các em học tốt.