Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Chủ đề: Văn bản và Tập làm văn

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Chủ đề: Văn bản và Tập làm văn

1. CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: VĂN BẢN VÀ TẬP LÀM VĂN I MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức - Tình cảm sâu nặng của cha mẹ, gia đình với con cái, ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người, nhất là với tuổi thiếu niên, nhi đồng. - Hiểu những giá trị biểu cảm trong lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản. - HS cảm nhận được tình cảm thiêng liêng, đẹp đẽ của cha mẹ đối với con . 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật ký của người mẹ. - Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con. - Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. - Hiểu được cách xây dựng văn bản, đặc điểm của văn bản 3. Thái độ: - Nghiêm túc,tích cực học tập - HS có tình cảm biết ơn, yêu kính cha mẹ và trách nhiệm của học sinh đối với gia đình và XH. 4. Năng lực cần phát triển: - Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân. - Năng lực văn học: đọc, tìm hiểu, phân tích văn bản nhật dụng. - Năng lực ngôn ngữ: Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho bút pháp nghệ thuật trong các văn bản. II. DỰ KIẾN THỜI GIAN: Tuần Tiết Bài 1 1 Cổng trường mở ra (Lí Lan) 2 Mẹ tôi (Ét-môn- đô Đờ A-mi-xi) 3,4 Cuộc chia tay của những con búp bê (Khánh Hoài) 2 5 Liên kết trong văn bản 6 Bố cục của văn văn bản 7 Mạch lạc trong văn bản III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TRÊN LỚP: - Thuyết trình, giải quyết vấn đề, vấn đáp IV. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: a/ Phương pháp: Vấn đáp, đàm thoại, nhóm b/ ĐDDH:Tranh ảnh, tư liệu có liên quan. 2. Học sinh: Bài soạn, vở, SGK V. CẤU TRÚC CỦA CHUYÊN ĐỀ VÀ MÔ TẢ CÁC NĂNG LỰC CẦN PHÁT TRIỂN Tên các Tên các Cấu trúc Nội Nội dung tích Định hướng Tiết Ghi chú bài của bài của nội dung dung hợp (Môi các thứ (Điều chuyên chuyên bài học liên trường, tiết năng lực cần ( Thứ chỉnh) đề theo đề theo mới theo môn kiệm năng phát triển tự tiết
2. PPCT cấu chuyên lượng, giáo cho HS trong cũ trúc đề dục địa PPCT) mới phương, di sản Văn I.Đọc Công - ý thức giữ - Nhận biết Tiết bản hiểu văn dân, gìn vệ sinh được tác 1,2,3,4, nhật bản lịch trường lớp giả, tác 5 phẩm dụng: II. Tìm sử - Hiểu được Nhà hiểu văn tình cảm gia trường bản Tv đình Bài 1: và gia - Yêu thương cha Bài 2: đình mẹ Tìm - Xây - Biết được Tiết hiểu III.Luyện dựng 1 văn cách xây 6,7. chung tập bản đảm bảo dựng văn yêu cầu bản văn bản IV.Tìm - Viết đoạn TV tòi mở văn rộng - Vận dụng làm bài tập Lưu ý: 1. GV mô tả chi tiết các mức độ cần đạt để phát triển năng lực cho học sinh, cơ sở của bảng mô tả này là các năng lực mà giáo viên đã đưa ra ở mục 3 phần I (mục tiêu). 2. GV không nhầm lẫn giữa bảng mô tả với ma trận đề kiểm tra. VI.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: Tiết 1: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA (LÍ LAN) 1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh; tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Thời gian: 5 phút - Cách tiến hành: Giáo viên nêu vấn đề, câu hỏi gợi mở Học sinh làm việc cá nhân, sử dụng kĩ thuật động não và trình bày một phút. Giáo viên cho học sinh quan sát hai bức tranh, và nêu suy nghĩ của mình về hai bức tranh đó.
3. Học sinh trả lời: Bức tranh thứ nhất là mẹ dắt tay con đi học, bức tranh thứ 2 nói về những suy nghĩ của con người, 1 người suy nghĩ logic, khoa học, 1 người suy nghĩ rối ren , không khoa học Giáo viên chốt ý: Bạn trả lời rất đúng các em ạ, Bức tranh thứ nhất là hình ảnh người mẹ dắt tay con đi vào trường, tập cho con những bước đi đầu tiên, bức tranh thứ 2 nói về sự logic và suy nghĩ của chúng ta trong cuộc sống, nếu chúng ta suy nghĩ và sắp xếp những suy nghĩ và việc làm khoa học, logic thì cuộc sống trở nên dễ dàng hơn. Trong văn học hình ảnh người mẹ và mái trường là những hình ảnh quen thuộc và thân thương với chúng ta, cho chúng ta nhiều kỉ niệm, cũng như trong văn bản tiếng việt tính mạch lạc và logic là một yếu tố quan trọng giúp hình thành nên văn bản, bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu. Trợ giúp của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Khái quát về văn bản nhật dụng I. Đọc – tìm hiểu chú thích: 1. Khái niệm văn bảnnhật dụng: Giáo viên hướng dẫn học sinh - Đó là những bài viết có tìm hiểu khái niệm văn bản nội dung gần gũi, bức thiết với - Đó là những bài viết nhật dụng và ý nghĩa của việc cuộc sống trước mắt của con có nội dung gần gũi, học tập loại văn bản đó người và cộng đồng xã hội hiện bức thiết với cuộc sống đại như: Thiên nhiên, môi trước mắt của con trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma túy và các tệ người và cộng đồng xã nạn xã hội . hội hiện đại như: Thiên nhiên, môi trường, năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma túy và các tệ nạn xã hội . - Văn bản nhật dụng có thể - Thường được dùng tất cả các thể tài cũng như viết theo thể loại bút các kiểu văn bản. Tuy nhiên, kí: kí sự, hồi kí, tùy bút nhìn chung, về hình thức thể loại, đó thường là những bài báo, bài giới thiệu, thuyết minh, đăng trên các báo, tạp chí hay phát trên đài, ti vi. Nó thường được viết theo thể loại bút kí: kí sự, hồi kí, tùy bút trong đó có sự kết hợp giữa các phương thức kể, tả, phát biểu cảm nghĩ, bình luận. - Văn bản nhật dụng có giá - có giá trị thông trị thông tin, tuyên truyền, phổ tin, tuyên truyền, phổ biến, cập nhật một vấn đề văn biến, cập nhật một vấn hóa, xã hội nào đó là chủ yếu. đề văn hóa, xã hội Nhưng cũng cần có giá trị nghệ thuật ở mức độ nhất định. Bởi
4. vậy, chúng ta có thể tìm hiểu từng văn bản nhật dụng dưới góc độ thể loại văn bản của tác phẩm văn chương. Văn bản: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA ?Tác giả của văn bản này là - Nhà văn Lý Lan sinh ngày 16 2.Tác giả: Lý Lan ai? tháng 7 năm 1957(59 tuổi) tại Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Quê mẹ ở xứ vườn trái cây Lái Thiêu, quê cha ở huyện Triều Dương, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. - Lý Lan học Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, và cao học (M.A.) Anh văn ở Đại học Wake Forest (Mỹ). - Bà là giáo viên tiếng Anh, nhà ăn, nhà thơ, và là một dịch giả nổi tiếng với truyện Harry Potter bản tiếng Việt. - Lý Lan lập gia đình với Mart Stewart, một người Mỹ và hiện định cư ở cả hai nơi, Hoa Kỳ và Việt Nam. - Bà có rất nhiều tác phẩm viết cho lứa tuổi học trò như: Tập truyện thiếu nhi “Ngôi Nhà Trong Cỏ” (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1984) được giải thưởng văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam; “Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen” (NXB Văn Nghệ - 2008). 3.Tác phẩm: ?Em biết gì về xuất xứ của văn - Tùy bút “Cổng bản: Cổng trường mở ra"? - Tùy bút “Cổng trường mở ra” trường mở ra” của nhà của nhà văn Lý Lan được in trên - Tùy bút “Cổng trường mở ra” văn Lý Lan được in báo “Yêu trẻ” - TP.HCM số 166 của nhà văn Lý Lan được in trên báo “Yêu trẻ” - ngày 1/9/2000. Khi bắt đầu trên báo “Yêu trẻ” - TP.HCM TP.HCM số 166 ngày chương trình cải cách, lập số 166 ngày 1/9/2000. Khi bắt 1/9/2000 tức, “Cổng trường mở ra” được đầu chương trình cải cách, lập chọn làm bài giảng đầu tiên tức, “Cổng trường mở trong sách Ngữ văn lớp 7 ra” được chọn làm bài giảng (khoảng 2002, 2003). Khi đó,
5. đầu tiên trong sách Ngữ văn nhà văn Lý Lan đang du học lớp 7 (khoảng 2002, 2003). Khi nước ngoài. đó, nhà văn Lý Lan đang du học nước ngoài. - GV đọc 1 đoạn, HS đọc nối GV hd đọc: giọng dịu dàng, tiếp đến hết. chậm rãi, đôi khi thì thầm, thể hiện được tình cảm tha thiết, - HS nhận xét. tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của người mẹ trong đêm - Chú thích: háo hức, bận tâm, không ngủ được. nhạy cảm. GV sửa chữa. - Văn bản viết về tâm trạng của người mẹ trong đêm không ngủ ?Tìm và giải nghĩa một số từ trước ngày khai trường đầu tiên biểu hiện tâm trạng của mẹ và của con. Đề cập đến vai trò của con trong văn bản. - Đề cập đến vai trò của giáo giáo dục, quan hệ giữa ?Từ văn bản đã đọc, hãy tóm dục, quan hệ giữa gia đình, nhà gia đình, nhà trường và tắt đại ý của bài văn bằng 1 trường và trẻ em. trẻ em. câu ngắn gọn? - Đó là văn bản nhật dụng (đề ?Nội dung của văn bản đề cập cập đến những vấn đề vừa quen đến vấn đề gì? Thuộc kiểu văn thuộc vừa gần gũi hàng ngày, bản nào đã học ở kì II-lớp 6? vừa có ý nghĩa lâu dài, trọng đại Hãy nhắc lại đặc trưng của mà tất cả chúng ta cùng quan văn bản ấy? tâm hướng tới). Bố cục : 2 phần ?Xác định bố cục VB? Nêu nội - P1: từ đầu -> đi ngủ sớm: dung từng phần? những tình cảm dịu ngọt người mẹ dành cho con. - P2: còn lại: tâm trạng của người mẹ trong đêm trước con vào lớp 1 II. Tìm hiểu văn bản: 1. Tình cảm của - Dựa vào đoạn văn 1 mẹ dành cho con: Con Mẹ ?Vào hôm trước ngày khai - Trìu mến quan sát những việc - Háo - Không trường đầu tiên của con, người làm của cậu bé lớp 1 hức ngủ mẹ đã làm những công việc gì? (giúp mẹ thu dọn đồ chơi từ được , - Cảm - Trìu mến quan sát những việc chiều, háo hức về việc ngày mai trằn thấy làm của cậu bé lớp 1 thức dậy cho kịp giờ ) trọc mình (giúp mẹ thu dọn đồ chơi từ - Vỗ về để con ngủ, đắp mền cho đã lớn, - Không chiều, háo hức về việc ngày con, buông mùng, ém góc cẩn giúp tập trung mẹ dọn vào việc
6. mai thức dậy cho kịp giờ ) thận. dẹp. gì - Vỗ về để con ngủ, đắp mền - Xem lại những thứ đã chuẩn bị - Giấc cho con, buông mùng, ém góc cho con ngày đầu tiên đến ngủ cẩn thận. trường. đến dễ dàng - Xem lại những thứ đã chuẩn như bị cho con ngày đầu tiên đến uống ly → còn trường. sữa mẹ: thao thức, GV chuyển bằng câu hỏi: → trằn trọc, Trong đêm trước ngày khai Con: bâng trường đầu tiên của con, người háo khuâng, mẹ trằn trọc không ngủ được, hức, vô xao tại sao?Chúng ta cùng tìm hiểu tư, hồn xuyến. phần 3.2 nhiên, Con Mẹ ?Tìm những chi tiết biểu hiện thanh tâm trạng rất khác nhau của - Háo hức - Không ngủthản, người mẹ và đứa con trong được , trằn trọc nhẹ - Cảm thấy mình đêm trước ngày khai trường? nhàng đã lớn, giúp mẹ - Không tập trung dọn dẹp. vào việc gì 2.Tâm trạng của người mẹ trong đêm không - Giấc ngủ đến ngủ được dễ dàng như uống ly sữa → Con: háo hức, vô tư, hồn nhiên, → còn mẹ: thao thanh thản, nhẹ thức, trằn trọc, nhàng bâng khuâng, xao xuyến. - Trằn trọc, thao thức, bâng khuâng, xao ?Người mẹ đã trằn trọc suy - Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi xuyến. nghĩ về những điều gì? trong lòng 1 con người về cái ngày " hôm nay tôi đi học " ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng cẩn thận và - Suy nghĩ về việc làm tự nhiên ghi vào lòng con. cho ngày đầu tiên con đi học thật sự có ý ?Từ suy nghĩ ấy người mẹ đã - Mẹ nghe nói ở Nhật nghĩa hồi tưởng về điều gì? - Cứ nhắm mắt lại là dường như vang lên tiếng - Mẹ còn nhớ sự nôn nao,- hồi H Hồi tưởng lại kỉ niệm hộp khi cùng sâu đậm, không thể nào quên của bản thân ->Hồi tưởng lại kỉ niệm sâu đậm, về ngày đầu tiên đi không thể nào quên của bản thân
7. về ngày đầu tiên đi học. học. GV cung cấp thêm thông tin về tác giả Lý Lan: Nhà văn Lý Lan tâm sự: “Đó là một bài văn tôi viết khoảng mười năm trước, lúc cháu tôi sắp vào lớp một. Tôi chứng kiến tất cả sự chuẩn bị và cảm thông nỗi lòng của em tôi. Chị em tôi mồ cô mẹ khi còn quá nhỏ, các em tôi không hề có niềm hạnh phúc được mẹ cầm tay dẫn đến trường. Hình ảnh đó là nỗi khao khát mà khi làm mẹ em tôi mới thực hiện được. Mãi mãi hình ảnh mẹ đưa con đến 2. vai trò của nhà trường là biểu tượng đẹp nhất trường: trong xã hội loài người.” - HS phát biểu ý kiến theo SGK ?Ngày khai trường ở Nhật bản - Tự do so sánh ngày khai trường diễn ra ntn? Em nhận thấy ở ở nước ta nước ta ngày khai trường có diễn ra như vậy không? Hãy miêu tả 1 vài chi tiết mà em cho là ấn tượng nhất trong ngày khai trường mà em đã tham gia? GV: dù ở đâu, nước nào, cả xã hội, cộng đồng đều quan tâm đến giáo dục, đều đầu tư cho giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu - Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm ?Câu văn nào trong bài nói về trong giáo duc sẽ ảnh hưởng đến tầm quan trọng của nhà trường cả một thế hệ mai sau và sai lầm đối với thế hệ trẻ? một li có thể đưa thế hệ ấy đi - Nhà trường có vai trò chệch cả hàng dặm sau này. ?Em cũng hiểu thêm gì về vai vô cùng to lớn đối với trò của nhà trường đối với - Nhà trường có vai trò vô cùng cuộc sống của mỗi con cuộc đời mỗi người? to lớn đối với cuộc sống của mỗi người. HS tả lời theo dòng suy nghĩ con người. GV định hướng
8. GV bình: Câu văn khẳng định vai trò quan trọng, to lớn hàng đầu của giáo dục, giáo dục không được phép sai lầm vì giáo dục đào tạo con người - những người quy định tương lai của đất nước. Thành ngữ "Sai 1 li, đi 1 dặm" được vận dụng khéo léo để thấy rõ sự tai hại, hậu quả nghiêm trọng của những cảm xúc sâu sắc, mãnh sai lầm trong gd: 1 li - 1 dặm. liệt của người mẹ; vẻ đẹp cao ?Qua những chi tiết trên, em quý của tình mẫu tử của người cảm nhận được gì về người mẹ đối với con - Đó cũng là tình mẹ? cảm của tất cả các bà mẹ Việt Nam. - Người mẹ không trực tiếp nói Thảo luận nhóm bàn - 2 phút với con mà thực ra là đang tâm ?Có phải người mẹ đang trực sự với chính mình như những tiếp nói với con không?Theo dòng nhật ký - Lựa chọn hình thức tự em người mẹ đang tâm sự với bạch như những dòng ->Như những dòng nhật ký nhỏ nhật kí của người mẹ ai? Cách viết này có tác dụng nhẹ, tâm tình, sâu lắng, tác giả gì? nói với con, tác giả đã đã miêu tả và làm nổi bật tâm miêu tả tâm trạng nhân trạng người mẹ. Người viết đi vật tinh tế, phù hợp, vào thế giới tâm hồn của người chất trữ tình biểu cảm mẹ để miêu tả 1 cách tinh tế sâu lắng. những bâng khuâng, xao xuyến; những nôn nao, hồi hộp của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con; những điều mà nhiều khi không thể nói trực tiếp được. A. Tự sự + Miêu tả ?Nhận xét gì về PTBĐ được sử B. Miêu tả + Biểu cảm (Chọn dụng trong đoạn văn? B). C. Tự sự + Biểu cảm →Tình mẹ yêu con sâu đậm GV bình : bằng cách viết nhẹ nhàng, tinh tế, giàu chất trữ tình sâu sắc, tác giả Lí Lan đã
9. diễn tả những cảm xúc sâu sắc, mãnh liệt của người mẹ; vẻ đẹp cao quý của tình mẫu tử của người mẹ đối với con - Đó cũng là tình cảm của tất cả các bà mẹ Việt Nam. - Điều hay lẽ phải, đạo lý làm người ?Kết thúc văn bản, người mẹ nói: "Bước qua cổng - Tri thức, hiểu biết về mọi lĩnh trường ", em hiểu "điều kỳ vực trong cuộc sống đầy lý thú, diệu" được nói đến ở đây là hẫp dẫn, kỳ diệu mà con chưa gì? từng biết. - Thời gian kỳ diệu của tình thầy trò, tình bạn, - Thời gian của ước mơ hi vọng, niềm tin, ý chí, nghị lực và có thể cả những thất bại, đắng cay giúp ta thành người - Tự hào, tin tưởng, khẳng định vai trò của giáo dục ?Câu nói của người mẹ thể - Từ câu chuyện về ngày khai hiện tình cảm, thái độ ntn của trường ở Nhật, suy nghĩ về vai người mẹ đối với nhà trường? trò của giáo dục đối với thế hệ tương lai. GV bình: - Từ mái ấm gđ, tuổi thơ được chắp cánh đến mái trường thân yêu, các em có thầy cô, lớp học, bạn bè được chăm sóc, dạy dỗ. Từng ngày chúng ta lớn lên, ngày càng vững vàng trong cuộc sống, trưởng thành về nhân cách, trí tuệ rồi lại đươc chắp cánh bay cao, bay xa trong cuộc đời Tất cả những điều đó đều được vun trồng từ thời gian kì diệu, nhà trường.Điều đó lí giải tại sao ngay từ xa xưa ông cha ta đã đề cao vai trò của gd, của thầy cô: " Không thầy Hay bà mẹ Mạnh Tử đã liên tục chuyển nhà để tìm cho con
10. môi trường sống thích hợp: đó chính là gần trường học - môi trường giáo dục tốt. - Có lẽ chính bởi được viết lên bằng yêu thương và khát khao yêu thương được mẹ cầm tay đến trường mà “Cổng trường mở ra” chất chứa biết bao xúc cảm. Những câu văn chân thành xúc động như để tâm sự với đứa con bé bỏng, lại như đang nói với chính mình. Nhưng cao hơn nữa, nhà văn muốn khẳng định giá trị của giáo giục đối với một con người và với cả xã hội như bà nói: “Một con người được sinh ra, nuôi dưỡng, thương yêu, và được học hành, là nền tảng của văn minh con người. Cổng trường mở ra trên nền tảng đó, bảo đảm quyền căn bản của mọi đứa trẻ, khẳng định trách III.Ghi nhớ : SGK/9 nhiệm của mọi người lớn. HS đọc ghi nhớ SGK/9 Giáo viên hướng dẫn HS phần ghi nhớ HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP GV y/c HS bài tập 1 (SGK/ 9) - G tổ chức cho H phát biểu suy củng cố kiến thức, rèn nghĩ của mình. kĩ năng kỹ năng viết đoạn văn, bồi dưỡng - GV chốt: mỗi người có 1 dấu tình cảm yêu thương ấn sâu đậm riêng nhưng ngày con người, thầy cô, bè khai trường đầu tiên thường để bạn, mái trường. lại dấu ấn sâu đậm nhất. - Báo cáo kết quả chuẩn bị ở nhà Bài tập 2 (SGK/9) - Bài HS đã gửi qua trường học GV hướng dẫn HS viết từ ở kết nối nhà viết đoạn văn. - Chọn khoảng 3 bài tiêu biểu
11. chiếu lên màn hình - HS khác nhận xét về hình thức và nội dung viết đoạn văn HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG Nhóm 1, 2, 3 đóng tiểu phẩm 5 HS nhận xét Gắn bó với KN thời ấu phút về cảnh ngày đầu tiên đi thơ trong buổi tựu Cả lớp cùng hát bài : Ngày đầu học trường đầu tiên; yêu tiên đi học quý, nhớ sâu sắc Nhóm 4, 5, 6 sưu tầm 3 bài hát Chiếu clip 2 phút về buổi tựu về thầy cô, mái trường, biểu trường diễn tập thể thi giữa các nhóm - GV chốt động viên khuyến khích bằng lời khen HOẠT ĐỘNG 5: MỞ RỘNG, SÁNG TẠO - Nhìn vào các bức tranh em - HS quan sát một số hình ảnh và ý thức vận dụng nội hãy nhận xét về việc cộng đồng đoán tên văn bản. dung bài học vào đọc, và xã hội ngày nay quan tâm - Lấy câu nói cuối cùng của hiểu văn bản tự sự. đến đến việc học của trẻ em người mẹ trong phần kết thúc như thế nào? văn bản - Nhan đề văn bản -> khẳng định niềm tin tưởng vào ?Tại sao Văn bản có tên "Cổng vai trò của giáo dục trường mở ra"? 5. Hướng dẫn học bài cũ, chuẩn bị bài mới (2 phút) *Hướng dẫn học bài cũ: - Viết 1 đoạn văn ghi lại cảm xúc của bản thân về ngày khai trường đầu tiên. - Sưu tầm và đọc một số văn bản về ngày khai trường. *Hướng dẫn chuẩn bị bài mới: - Chuẩn bị: Mẹ tôi + Tìm hiểu kĩ về tác giả, tác phẩm + Đọc kĩ văn bản, đọc diễn cảm, đọc sáng tạo + Chia bố cục, trả lời câu hỏi SGK. + Viết đoạn văn biểu cảm về mẹ. + Câu chuyện cảm động về mẹ sưu tầm. TIẾT 2: MẸ TÔI (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi) 1. Ổn định tổ chức (1 phút)
12. 2. Kiểm tra bài cũ (3 phút) ?Học xong văn bản Cổng trường mở ra, em hiểu thêm được điều gì? *Yêu cầu - Hiểu tấm lòng của mẹ đối với con đồng thời nêu lên vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi con người. Trợ giúp của giáo viên Hoạt dộng của học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG Trong cuộc đời mỗi con người, người mẹ có vị trí hết sức lớn lao. có ý nghĩa thiêng liêng và cao cả. Nhưng không phải lúc nào ta cũng có ý thức được điều đó. Chỉ đến khi mắc những lỗi lầm, ta mới nhận ra tất cả. Văn bản "Mẹ tôi" chúng ta học hôm nay sẽ cho ta một bài học như thế. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Tìm hiểu tác giả, tác phẩm I. Đọc – tìm hiểu chú ?Giới thiệu những nét cơ thích: bản về tác giả và văn bản Mẹ - HS trả lời theo chú thích sgk. 1. Tác giả: Ét-môn-đô-đờ A-mi-xi tôi? GV bổ sung: A-mi-xi sinh 31/10/1846 trên bờ biển tây bắc nước Ý, mất :12/3/1902. - Vào quân đội, là sĩ quan chưa đầy 20 tuổi. - Hai năm sau, chiến tranh kết thúc ông dời quân ngũ đi du lịch nhiều nước. - 1891: tham gia Đảng XH Ý, chiến đấu cho công bằng xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân lao động. - Cuốn "Những tấm " là tp nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của ông. Cuốn sách gồm nhiều mẩu chuyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Đọc- hiểu văn bản HS trả lời GV định hướng 2. Tác phẩm: ?Văn bản đọc như thế nào -> GV đọc mẫu, HS đọc nối tiếp cho phù hợp?
13. GV hd đọc: cần thể hiện được những tâm tư và tình cảm buồn, khổ của người cha trứớc lỗi lầm của con và sự trân trọng của người cha với người vợ. -> nhận xét và uốn nắn phần đọc của HS ?Giải nghĩa từ: Khổ hình, vong ân bội nghĩa, bội bạc. (chú thích SGK) ?Xác định thể loại và PTBĐ - Thể loại : viết thư - Thể loại : viết thư của văn bản? - PTBĐ : biểu cảm. - PTBĐ : biểu cảm. ?Bố cục văn bản? - P1: Từ đầu đến vô cùng: vì sao bố - bố cục: 2 phần phải viết thư - P2 Còn lại: nội dung bức thư II. Tìm hiểu văn bản: 1. Nguyên nhân viết thư: ?Văn bản "Mẹ tôi" giới thiệu - Nguyên nhân: En-ri-cô đã hỗn láo - Nguyên nhân: En-ri-cô đã nguyên nhân và mục đích với mẹ khi cô giáo đến thăm. hỗn láo với mẹ khi cô giáo người bố viết thư cho con - Mục đích: để cảnh cáo, phê phán, đến thăm. trai, đó là gì.? nghiêm khắc thái độ sai trái ấy, bày tỏ thái độ của người bố. ?Sáng tạo ra hoàn cảnh xảy - Câu chuyện tự nhiên hơn, xúc ra câu chuyện như vậy có tác động hơn. dụng ntn? GV chuyển: Đọc xong thư của bố En-ri-cô rất xúc động. Chúng ta tìm hiểu tiếp xem trong thư bố viết những gì khiến E lại có tâm trạng như vậy. Thảo luận nhóm 2 bàn - 3 phút Nhóm 1,2,3: Tâm trạng của - "Sự hỗn láo của con như 1 nhát - "Sự hỗn láo của con như người bố với E được thể dao đâm vào tim bố" 1 nhát dao đâm vào tim bố" hiện qua những chi tiết nào? - "Bố không thể nén được cơn tức - "Bố không thể nén được Em hiểu gì về tâm trạng của giận đối với con" cơn tức giận đối với con" người bố lúc đó? - " Con mà lại mẹ con ư" - " Con mà lại mẹ con GV bình: đối với người cha, - " Thật đáng xấu hổ đó" ư" việc En-ri-cô thiếu lễ độ với ->Sử dụng phép so sánh diễn tả sự - " Thật đáng xấu hổ đó" mẹ là 1 việc không thể chấp đau đớn, buồn giận và thất vọng đến ->Sử dụng phép so sánh nhận và tha thứ. Đó là biểu tột độ trước sự hỗn láo của đứa con. diễn tả sự đau đớn, buồn
14. hiện của sự vong ân, bội giận và thất vọng đến tột nghĩa, sự xúc phạm đến tình độ trước sự hỗn láo của đứa cảm thiêng liêng của người con. mẹ dành cho con. 2. Hình ảnh người mẹ: Nhóm 4,5,6: Thông qua lời - Mẹ đã phải thức suốt đêm mất - Mẹ đã phải thức suốt nói của bố, hình ảnh người con đêm mất con mẹ được hiện lên qua những - Mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm Hp cứu - Mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm chi tiết nào? Người bố muốn sống con Hp cứu sống con nhắn nhủ tới E những gì về - Ngày buồn thảm nhất Con mất - Ngày buồn thảm nhất mẹ? Em cảm nhận ntn về mẹ. Con mất mẹ. người mẹ của En ? - Con sẽ mong ước thiết tha được - Con sẽ mong ước thiết của mẹ tha được của mẹ - Con sẽ cay đắng - Con sẽ cay đắng - Con sẽ không thanh thản - Con sẽ không thanh - Lương tâm không phút nào được thản yên tĩnh - Lương tâm không phút - Tâm hồn con luôn bị khổ hình nào được yên tĩnh ?Nêu cảm nhận của em về 2 - HS tự bộc lộ - Tâm hồn con luôn bị khổ câu văn : " Tình yêu thương hình kính trọng cha mẹ chà đạp lên tình yêu thương đó"? GV bình: đó là câu nói hay nhất, cảm động nhất và có ý nghĩa sâu sắc nhất. Đó là tiếng nói tâm huyết cao đẹp của 1 người cha. Nó vừa khẳng định tình cảm thiêng liêng, cao cả của cha mẹ đ.với con cái lại vừa cho En bài học về lòng hiếu thảo và đạo làm con. Lời khuyên thật thấm thía, sâu xa bởi lẽ lòng hiếu thảo là cái gốc của đạo làm con, làm người. Đó cũng là thông điệp mà tác giả muốn gửi tới người đọc. GV bình: người mẹ có vai trò hết sức lớn lao trong cuộc đời mỗi con người: Công lao của mẹ thật to lớn: Sinh thành, dưỡng dục, chăm sóc, quan tâm từng miếng ăn, giấc ngủ; là chỗ dựa nâng đỡ con suốt cả cuộc đời vì " Con là hạt máu cắt đôi của mẹ"
15. " Con dù lớn vẫn theo con" ( Chế Lan Viên) ?Từ thái độ hết sức nghiêm - Không bao giờ con được tái phạm. khắc đó, người bố đã nói gì - Không bao giờ con được thốt ra 2. Thái độ của bố: với con? Em hiểu người bố một lời nói năng với mẹ hãy cầu - Không bao giờ con được muốn nhắc nhở, khuyên nhủ xin mẹ bố thà không có con tái phạm. E điều gì? - Không bao giờ con được ?Theo em tại sao trong thư, → Nhắc nhở, khuyên nhủ con; thốt ra một lời nói năng với người bố rất tức giận, thành khẩn xin lỗi mẹ, cầu xin sự mẹ hãy cầu xin mẹ bố nghiêm khắc phê phán cũng tha thứ, giữ đúng đạo làm con thà không có con nhưng trong bức thư người bố luôn lặp lại những lời lẽ: En-ri- cô của bố ạ; En-ri- cô à! En - ri - cô này; Bố rất yêu con, con là niềm hi vọng tha thiết nhất trong đời bố ? Dùng những lời lẽ như vậy, - Làm cho lời lẽ trong bức thư (trở có tác dụng gì? nên) nghiêm khắc dứt khoát nhưng ?Qua đó giúp em hiểu thêm vẫn trìu mến, tha thiết, tràn đầy tình điều gì về người bố của E? yêu thương; Giọng người bố trỏ nên thiết tha tâm tình, thủ thỉ, lời giáo huấn cứ thấm sâu vào tâm hồn con. ?NX gì về cách sử dụng hình - Lời văn biểu cảm vừa mạnh mẽ, Lời văn biểu cảm vừa ảnh, lời lẽ giọng điệu qua dứt khoát vừa tha thiết nhẹ nhàng mạnh mẽ, dứt khoát vừa đoạn văn vừa phân tích? Tác đầy thuyết phục, hình ảnh so sánh, tha thiết nhẹ nhàng đầy dụng của những BPNT ấy? có ý nghĩa tượng trưng. thuyết phục, hình ảnh so GV bình: qua bức thư, ta sánh, có ý nghĩa tượng thấy lời lẽ có người bố nhẹ trưng. nhàng mà thiết tha, không quát tháo, mắng mỏ mà đọc lên nghe đau nhói cả cõi lòng. Đọc những lời này chắc cậu bé E hối hận vô cùng, còn chúng ta trong đời ai chẳng 1 lần phạm lỗi khiến mẹ phiền lòng, cha tức giận, thì khi đọc những lời văn này cũng cảm thấy nôn nao, ân hận. ?Khi đọc thư, En đã xúc - Đáp án đúng: A,C,D động vô cùng vì sao? A. Vì bố gợi lại những kỷ
16. niệm giữa mẹ và En B. Vì En sợ bố C. Vì thái độ kiên quyết nghiêm khắc của bố D. vì những lời nói chân tình, sâu sắc của bố. E. Vì En thấy xấu hổ ?Ngoài những lí do trên, còn - Thấy được sự lớn lao, tình cảm cao lí do nào khác không? đẹp của mẹ. - Thấy được tình yêu thương của bố dành cho mình. - Hối hận vì đã xúc phạm người mẹ đã hết lòng yêu thương em ?Nếu ở vào vị trí của En-ri- - Tình cảm sâu sắc thường tế nhị và cô em sẽ xử sự ntn? kín đáo, nhiều khi không thể nói trực tiếp được. Nói qua 1 bức thư thì ý tứ sẽ chi tiết hơn; có thể bộc bạch mọi nỗi niềm. ?Theo em vì sao người bố - Viết thư chỉ nói riêng cho người không trực tiếp nói với En- mắc lỗi biết vừa kín đáo, tế nhị, vừa ri- cô mà lại viết thư? không làm người mắc lỗi mất đi lòng tự trọng, người con sẽ phải suy nghĩ 1 cách nghiêm túc và sâu sắc về thái độ của mình. - Đây cũng là bài học về cách ứng xử trong cuộc sống gia đình cũng như trong nhà trường và xã hội, 1 cách ứng xử có văn hoá. ?Nêu những từ quan trọng HS đọc ghi nhớ /12 III.ghi nhớ: SGK/11 trong phần ghi nhớ? HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP ?Hãy so sánh sự giống và - H thảo luận nhóm tổ, cử đại diện khác nhau giữa 2 văn bản trình bày. Cổng trường mở ra và Mẹ *Giống: tôi. - Sử dụng PTBĐ trực tiếp: Biểu cảm - G nhận xét, chữa. - Khẳng định tình cảm yêu thương sâu nặng của mẹ đối với con. *Khác: - Cổng trường →kí - Mẹ tôi →thể loại viết thư HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG Kể lại một câu chuyện cảm (Đã chuẩn bị từ ở nhà) động về mẹ mà em biết. HOẠT ĐỘNG 5: MỞ RỘNG, SÁNG TẠO VB là 1 bức thư của bố gửi - Nhan đề ấy do chính tác giả đặt
17. cho con nhưng tại sao tác cho đoạn trích. Mỗi truyện nhỏ giả lại lấy nhan đề Mẹ Tôi"? trong "Những tấm lòng cao cả" đều Có phải nhan đề đó không có 1 nhan đề do tác giả đặt. phù hợp với nội dung văn - Tuy người mẹ không xuất hiện bản không? trực tiếp nhưng đó lại là tiêu điểm GV định hướng mà các nhân vật khác hướng tới để làm sáng tỏ. Qua bức thư, hình tượng người mẹ hiện lên thật cao cả và lớn lao. Không để người mẹ xuất hiện trực tiếp, tác giả sẻ dễ dàng mô tả cũng như bộc lộ những tình cảm và thái độ quý trọng -> cách đặt nhan đề là phù hợp. 5. Hướng dẫn học bài cũ, chuẩn bị bài mới (2 phút) *Đối với bài cũ - Sưu tầm những bài ca dao, thơ nói về tình cảm của cha mẹ dành cho con và tình cảm của con dành cho cha mẹ. - Tóm tắt văn bản, nhớ nội dung, nghệ thuật văn bản - Đọc phần đọc thêm /12/13 *Đối với bài mới - Chuẩn bị: Từ ghép + Xem lại kiến thức về từ đơn, từ phức. + Đọc, nghiên cứu ngữ liệu. + Xem trước phần luyện tập. + Viết đoạn văn có sử dụng từ ghép TIẾT 3,4: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ ( Khánh Hoài) 1. Ổn định tổ chức (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ (3 phút) ?Nêu ý nghĩa của văn bản Mẹ tôi? Em rút ra được bài học gì cho bản thân qua văn bản ấy? *Yêu cầu - Người mẹ có vai trò vô cùng quan trọng trong gia đình. - Tình thương yêu kính trong cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con người. 3. Bài mới (35 phút) Trợ giúp của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG ?Theo em thế nào là một gia (HS tự bộc lộ)
18. đình hạnh phúc? Tổ ấm gia đình vô cùng quý giá và quan trọng. Song không phải ai cũng được lớn lên trong những mái ấm tình thương như vậy. Có những đứa trẻ ngay từ bé đã phải chịu đựng nỗi mất mát và đau đớn về mặt tinh thần do không được hưởng tình thương trọn vẹn của cha, của mẹ. “Cuộc chia tay của những con búp bê” là văn bản đề cập đến chủ đề tế nhị đó. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Tìm hiểu tác giả, tác I. Giới thiệu chung I. Đọc – tìm hiểu chú phẩm 1. Tác giả : Khánh Hoài thích: ?Dựa vào chú thích SGK - Khánh Hoài (Bút danh khác: Bảo 1. Tác giả: Khánh Hoài hãy nêu những nét chính về Châu) 2. Tác phẩm: tác giả, tác phẩm? Tên Khai sinh: Đỗ Văn Xuyền, sinh đạt giải nhì trong cuộc thi - HS dựa chú thích (1) ngày 10 tháng 7 năm 1937. Quê gốc: thơ văn viết về quyền trẻ SGK để trình bày xã Đông Kinh, Đông Hưng, Thái em – 1992 . Bình. Nơi ở hiện nay: thành phố Việt Trì. Tốt nghiệp Đại học sư phạm (khoa sinh ngữ). Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1981). - Tác phẩm: đạt giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em – 1992 . 2. Tác phẩm: đạt giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em – 1992 . Đọc- hiểu văn bản II. Đọc - hiểu văn bản GV hướng dẫn đọc: giọng 1. Đọc - chú thích trầm buồn, xúc động thể hiện rõ tâm trạng mỗi nhân vật. Lưu ý phân biệt giọng kể chuyện và giọng đối thoại. GV đọc mẫu-> 2 HS đọc tiếp, lớp nhận xét, GV bổ sung. ?Văn bản có những sự việc
19. chính nào? Hãy tóm tắt - Tâm trạng của 2 anh em Thành ngắn gọn các sự việc ấy. Thuỷ đêm hôm trước và sáng hôm ?Giải thích từ võ trang, ô sau khi mẹ giục con chia đồ chơi. ăn quan. - Hai anh em chia đồ chơi. - Chú thích 5,6 ( SGK/26) - Thành đưa Thuỷ đến trường chia tay cô giáo và các bạn. - Hai anh em trong cảnh chia tay ?Truyện được viết theo 2. Thể loại - bố cục kiểu văn bản nhật dụng, có - Văn bản nhật dụng (Thể loại: - Văn bản nhật dụng (Thể đúng không? Vì sao? truyện ngắn) loại: truyện ngắn) - Đúng vì văn bản đề cập đến vấn đề về quyền trẻ em: trẻ em phải được hưởng hạnh phúc, được chăm sóc, được sống trong mái ấm gia đình, đó là vấn đề gần gũi, bức thiết trong cuộc sống ngày nay khi trong xã hội có rất nhiều gia đình li hôn để trẻ em bơ vơ ?Văn bản được kết hợp với - PTBĐ: tự sự + miêu tả, biểu cảm - PTBĐ: tự sự + miêu tả, những PTBĐ nào? PTBĐ biểu cảm nào là chính? Vì sao? - PTBĐ: tự sự + MT, BC. Tự sự là chính vì đây là 1 truyện ngắn kể lại cuộc chia tay ?Truyện viết về ai? Về việc gì? Ai là nhân vật chính - Nhân vật chính: Thành - Thuỷ - Nhân vật chính: Thành - trong truyện? Vì sao? - Truyện viết về cuộc chia tay của Thuỷ anh em Thành Thuỷ khi bố mẹ chúng bỏ nhau. - Nhân vật chính: Thành - Thuỷ. Vì xuất hiện từ đầu đến cuối văn bản; mọi sự việc đều xoay quanh 2 nhân vật, chúng đóng vai trò chủ yếu trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng tác phẩm ?Truyện kể theo ngôi thứ - Ngôi kể: ngôi thứ nhất . - Ngôi kể: ngôi thứ nhất mấy? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì? - Truyện kể theo ngôi 1- xưng tôi là bé Thành