Giáo án phát triển năng lực Vật lí Lớp 11 theo CV5512 - Chương trình cả năm

Nội dung text: Giáo án phát triển năng lực Vật lí Lớp 11 theo CV5512 - Chương trình cả năm

1. CHỦ ĐỀ ĐIỆN TÍCH. ĐỊNH LUẬT CU-LÔNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ a) Kiến thức - Nêu được các cách nhiễm điện một vật cọ xát. Điện tích, hai loại điện tích. - Phát biểu được định luật Cu-lông và chỉ ra đặc điểm của lực tương tác điện giữa hai điện tích điểm b) Kĩ năng - Xác định phương chiều của lực Cu-lông tương tác giữa các điện tích điểm. - Giải bài toán về cân bằng của hệ điện tích. c) Thái độ - Quan tâm đến các sự kiện, hiện tượng liên quan đến lực tương tác tĩnh điện. - Hứng thú trong học tập, tìm hiểu khoa học. 2. Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh - Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo. - Năng lực tự học, đọc hiểu. - Năng lực hợp tác nhóm: làm thí nghiệm, trao đổi thảo luận, trình bày kết quả thí nghiệm. - Năng lực tính toán, Năng lực thực hành thí nghiệm: các thao tác và cách bố trí thí nghiệm. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Video lực đẩy giữa hai điện tích điểm Bài tập vận dụng 2. Học sinh - SGK, vở ghi bài, giấy nháp - Ôn lại một số kiến thức về điện tích ở cấp THCS. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC CỦA HỌC SINH 1. Hướng dẫn chung Từ việc quan sát video thí nghiệm, yêu cầu học sinh dự đoán hiện tượng vật lý xảy ra Thông qua thí nghiệm, đặt vấn đề vào bài mới giải quyết vấn đề đặc điểm của lực tương tác này gồm: phương, chiều và độ lớn của lực tương tác. Chuỗi hoạt động học và dự kiến thời gian như sau: Thời lượng dự Các bước Hoạt động Tên hoạt động kiến 1
2. Tạo tình huống và phát biểu vấn đề về lực 5 phút Khởi động Hoạt động 1 tương tác giữa hai điện tích điểm. - Nội dung và biểu thức định luật Cu - Lông. Hình thành Hoạt động 2 25 phút kiến thức - Lực tương tác giữa các điện tích điểm đặt trong điện môi đồng tính. Hằng số điện môi. Hệ thống hóa kiến thức. Bài tập về lực tương Luyện tập Hoạt động 3 5 phút tác giữa hai điện tích điểm. Áp dụng các kiến thức đã học về định luật Cu Vận dụng Hoạt động 4 10 phút - Lông, giải bài tập. Nghiên cứu bài toán cân bằng điện tích do Tìm tòi mở Ở nhà, Hoạt động 5 chịu nhiều lực tác dụng. Tìm hiểu ứng dụng rộng định luật Cu - Lông để sơn tĩnh điện. 30 phút ở lớp 2. Tổ chức từng hoạt động Hoạt động 1 (Khởi động): Tạo tình huống xuất phát. a) Mục tiêu: - Kiểm tra sự chuẩn bị kiến thức cũ GV đã giao về nhà. - Tìm hiểu Lực tương tác giữa hai điện tích điểm. b) Nội dung: + Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh bằng phiếu trả lời câu hỏi của GV. + Quan sát thí nghiệm lực đẩy hai điện tích điểm c) Tổ chức hoạt động: - GV phát phiếu kiểm tra cho các nhóm ( mỗi HS 1 tờ giấy có đánh số thứ tự từ 1 đến 10). YC HS ghi các phương án lựa chọn của mình vào phiếu khi GV đọc câu hỏi từ 1 đến 10. Nội dung ôn tập: nhiễm điện do cọ xát, các loại điện tích, tương tác giữa hai điện tích và điện tích điểm. - GV cho HS quan sát một đoạn video thí nghiệm lực đẩy giữa hai điện tích điểm. - Yêu cầu HS thảo luận xác định vấn đề nghiên cứu. HS dự đoán lực này có đặc điểm như thế nào ? - Tổ chức HS báo cáo kết quả trước lớp và dẫn dắt HS giải quyết vấn đề cần xác định. d) Sản phẩm mong đợi: Ý kiến của các nhóm và nội dung ghi của học sinh. - Đặc điểm lực tương tác : phương trùng với đường thẳng nối hai điện tích điểm, độ lớn tỉ lệ thuận với tích độ lớn của hai điện tích và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). 2
3. - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. Hoạt động 2 (Hình thành kiến thức): I. Sự nhiễm điện của các vật. Điện tích. Tương tác điện a) Mục tiêu: + Cách làm vật nhiễm điện do cọ xát; + Nhận biết hai loại điện tích và tương tác điện giữa hai loại điện tích. Điện tích điểm. b) Nội dung: - GV tổ chức cho HS ôn tập kiến thức điện THCS Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, các nhóm thực hiện theo những yêu cầu sau: + Làm thế nào để vật nhiễm điện? + Điện tích là gì ? + Có những loại điện tích nào? Tương tác điện giữa các điện tích xảy ra như thế nào ? + Điện tích điểm là gì ? c) Tổ chức hoạt động: - Trong quá trình hoạt động nhóm, GV quan sát học sinh tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời khi các em cần hỗ trợ. Ghi nhận kết quả làm việc của cá nhân hoặc nhóm học sinh. - Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết quả và thảo luận để hoàn thành nhiệm vụ học tập. d) Sản phẩm mong đợi: - Một vật có thể bị nhiễm điện do cọ xát lên vật khác. - Vật bị nhiễm điện còn gọi là vật mang điện, vật tích điện hay là một điện tích. - Có hai loại điện tích, điện tích âm và điện tích dương. Các điện tích cùng dấu thì đẩy nhau; Các điện tích khác dấu thì hút nhau. - Một vật tích điện có kích thước rất nhỏ so với khoảng cách tới điểm xét gọi là điện tích điểm. e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). II. Định luật Cu - Lông. Hằng số điện môi a) Mục tiêu: - Phát biểu được định luật Cu-lông và chỉ ra đặc điểm của lực điện giữa hai điện tích điểm. - Hằng số điện môi. b) Nội dung: - Dựa vào lịch sử cân xoắn Cu - Lông, sự hướng dẫn của GV, các nhóm thực hiện xác định biểu thức định luật Cu - Lông. 3
4. c) Tổ chức hoạt động: Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, các nhóm thực hiện theo những yêu cầu sau: + Quan sát và mô tả cấu tạo cân xoắn. + Trình bày các kết quả thực nghiệm để dẫn đến kết quả định luật. + Phát biểu nội dung định luật Cu - Lông. + Hãy nêu đơn vị các đại lượng trong biểu thức định luật Cu - r Lông. q1 q2 + Điện môi là gì ? + Trong môi trường điện môi đồng tính Định luật Cu-Lông được viết như thế nào ? d) Sản phẩm mong đợi: - Định luật Cu-lông: - Công thức Định luật Culông trong trường hợp lực tương tác giữa 2 điện tích điểm đặt trong môi trường đồng tính : -Hằng số điện môi: Δ (Δ Δ1) đặc trưng cho tính chất điện của 1 chất cách điện. Đối với chân không (không khí): Δ=1 e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. Hoạt động 3 (Luyện tập): Hệ thống hóa kiến thức. Giải bài tập. a) Mục tiêu: Hệ thống hóa kiến thức và vận dụng giải bài tập cơ bản về định luật Cu - Lông. b) Nội dung: - Học sinh làm việc nhóm, tóm tắt kiến thức và biểu diễn lực điện giữa hai điện tích điểm khác dấu. - Học sinh làm việc nhóm, trả lời các câu hỏi và bài tập cơ bản về định luật Cu - Lông. c) Tổ chức hoạt động: - GV chuyển giao nhiệm vụ. 4
5. Bài 1: Hai điện tích điểm q 1 = +3 C và q2 = -3 C, đặt trong dầu ( = 2) cách nhau một khoảng 3cm. a. Lực tương tác giữa hai điện tích đó là lực hút hay lực đẩy và có độ lớn bằng bao nhiêu? b. Biểu diễn lực tương tác trên. - - Yêu cầu làm việc nhóm, trả trả lời các câu hỏi và bài tập cơ bản về - q2 định luật Cu - Lông. q1 - Học sinh giới thiệu sản phẩm của nhóm trước lớp và thảo luận. - GV tổng kết, chuẩn hóa kiến thức. d) Sản phẩm mong đợi: a. Lực tương tác này là lực hút có độ lớn : F = 45N. b. e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. Hoạt động 4 (Vận dụng): Giải bài tập chuyển động định luật Cu - Lông. a) Mục tiêu: - Giải được các bài tập đơn giản về định luật Cu - Lông. b) Nội dung: - GV chiếu bài tập có mô phỏng với các dữ kiện có sẵn. - Học sinh làm việc cá nhân vào vở và làm việc nhóm nội dụng GV yêu cầu. c) Tổ chức hoạt động: - Các nhóm thảo luận kết quả và trình bày trên bảng. - Yêu cầu cả lớp giải các bài tập SGK . e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. 5
6. c) Sản phẩm mong đợi: - Bài giải của học sinh. Hoạt động 5 (Tìm tòi mở rộng): Yêu cầu HS xem mục “Em có biết” về Sơn tĩnh điện, bài toán nguyên lý chồng chất điện. a) Mục tiêu: - Biết được ứng dụng lực hút tĩnh điện để sơn tĩnh điện. - Viết được biểu thức lực tổng hợp tác dụng vào một điện tích. b) Nội dung: - Tìm hiểu : + Phương pháp sơn tĩnh điện thực hiện như thế nào? + Trường hợp điện tích chịu nhiều lực điện tác dụng thì lực điện tổng hợp được xác định như thế nào? c) Tổ chức hoạt động: - GV đặt vấn đề chuyển giao nhiệm vụ để thực hiện ngoài lớp học. HS ghi nhiệm vụ chuyển giao của GV vào vở. Sau đó về nhà tìm hiểu để thực hiện về nhiệm vụ này. - HS báo cáo kết quả và thảo luận về nhiệm vụ được giao. - GV tổng kết, chuẩn hóa kiến thức. d) Sản phẩm mong đợi: Bài làm của học sinh. - Lực tương tác của nhiều điện tích điểm lên một điện tích điểm lên một điện tích điểm khác : + Biểu diễn các các lực , , bằng các vecto, gốc tại điểm xét. + Vẽ các véc tơ hợp lực theo quy tắc hình bình hành. + Tính độ lớn của lực tổng hợp dựa vào phương pháp hình học hoặc định lí hàm số cosin. *Trường hợp hai lực : - Các trường hợp đăc biệt: e) Đánh giá: 6
7. Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. IV. Câu hỏi kiểm tra đánh giá chủ đề 1. Có hai điện tích điểm q1 và q2, chúng đẩy nhau. Khẳng định nào sau đây là đúng? A. q1> 0 và q2 0. C. q1.q2 > 0. D. q1.q2 < 0. 2. Độ lớn của lực tương tác giữa hai điện tích điểm trong không khí A. tỉ lệ với bình phương khoảng cách giữa hai điện tích. B. tỉ lệ với khoảng cách giữa hai điện tích. C. tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa hai điện tích. D. tỉ lệ nghịch với khoảng cách giữa hai điện tích. 3. Hai điện tích điểm bằng nhau đặt trong không khí cách nhau 12cm, lực tương tác giữa chúng bằng 10N. Các điện tích đó bằng: A. ± 2μC B. ± 3μC C. ± 4μC D. ± 5μC 4. Khoảng cách giữa một prôton và một êlectron là r = 5.10 -9 (cm), coi rằng prôton và êlectron là các điện tích điểm. Lực tương tác giữa chúng là: A. lực hút với F = 9,216.10-12 (N). B. lực đẩy với F = 9,216.10-12 (N). C. lực hút với F = 9,216.10-8 (N). D. lực đẩy với F = 9,216.10-8 (N). 5. Hai điện tích điểm giống nhau đặt trong chân không cách nhau một khoảng r = 2 (cm). Lực đẩy giữa chúng là F = 1,6.10-4 (N). Độ lớn của hai điện tích đó là: A. 2,67.10-9 (μC). B. 2,67.10-7 (μC). C. 2,67.10-9 (C). D. 2,67.10-7 (C). 6. Hai điện tích điểm bằng nhau đặt trong chân không cách nhau một khoảng r1 = 2 (cm). Lực đẩy -4 -4 giữa chúng là F1 = 1,6.10 (N). Để lực tương tác giữa hai điện tích đó bằng F 2 = 2,5.10 (N) thì khoảng cách giữa chúng là: A. r2 = 1,6 (m). B. r2 = 1,6 (cm). C. r2 = 1,28 (m). D. r2 = 1,28 (cm). 7. Hai điện tích điểm bằng nhau được đặt trong nước (ε = 81) cách nhau 3 (cm). Lực đẩy giữa chúng bằng 0,2.10-5 (N). Hai điện tích đó A. trái dấu, độ lớn là 4,472.10-2 (μC). B. cùng dấu, độ lớn là 4,472.10-10 (μC). C. trái dấu, độ lớn là 4,025.10-9 (μC). D. cùng dấu, độ lớn là 4,025.10-3 (μC). 8. Hai quả cầu nhỏ có điện tích 10 -7 (C) và 4.10-7 (C), tương tác với nhau một lực 0,1 (N) trong chân không. Khoảng cách giữa chúng là: A. r = 0,6 (cm). B. r = 0,6 (m). C. r = 6 (m). D. r = 6 (cm). 7
8. -6 -6 9. Có hai điện tích q1 = + 2.10 (C), q2 = - 2.10 (C), đặt tại hai điểm A, B trong chân không và -6 cách nhau một khoảng 6 (cm). Một điện tích q 3 = + 2.10 (C), đặt trên đương trung trực của AB, cách AB một khoảng 4 (cm). Độ lớn của lực điện do hai điện tích q1 và q2 tác dụng lên điện tích q3 là: A. F = 14,40 (N). B. F = 17,28 (N). C. F = 20,36 (N). D. F = 28,80 (N). 10. Hai quả cầu nhỏ giống nhau, có cùng khối lượng 2,5g, điện tích 5.10-7C được treo tại cùng một điểm bằng hai dây mảnh. Do lực đẩy tĩnh điện hai quả cầu tách ra xa nhau một đoạn 60cm, lấy g=10m/s2. Góc lệch của dây so với phương thẳng đứng là A. 140.B. 30 0.C. 45 0.D. 60 0. V. Phụ lục Tiêu chí đánh giá sản phẩm học tập Bài 2: THUYẾT ELECTRON – ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN ĐIỆN TÍCH I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ 1) Kiến thức: - Hiểu được nội dung cơ bản của thuyết electron. - Trình bày được cấu tạo sơ lược của nguyên tử về phương diện điện. - Nắm được các cách làm cho vật nhiễm điện và lấy được ví dụ minh họa. 2) Kỹ năng: - Vận dụng thuyết electron để giải thích các hiện tượng nhiễm điện. - Rèn kỹ năng vận dụng lý thuyết vào thực tế. - Giải được bài toán về tương tác tĩnh điện. - Phát triển ở học sinh kỹ năng quan sát, phân tích, tổng hợp để thu nhận kiến thức. - Học sinh cần vận dụng linh hoạt kiến thức bài học để từ đó giải được một số bài tập liên quan và giải thích một số hiện tượng thực tế liên quan đến hiện tượng nhiễm điện, thuyết electron. - Rèn luyện cho học sinh kỹ năng làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm cũng như tương tác với giáo viên. - Vận dụng được các biểu thức để làm các bài tập đơn giản về sóng cơ trong SGK và SBT Vật lý 11. - Tự làm các thí nghiệm về nhiễm điện do cọ xát như trong SGK. - Quan sát và phân tích cũng như rút ra nhận xét từ thí nghiệm. c) Thái độ - Rèn thái độ tích cực tìm hiểu, học tập, tự lực nghiên cứu các vấn đề mới trong khoa học. - Có ý thức quan tâm đến các hiện tượng nhiễm điện, thuyết electron. - Có hứng thú trong học tập, có ý thức tìm hiểu và đam mê khoa học. 8
9. - Có ý thức học tập, có tác phong làm việc nghiêm túc. 2. Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh - Năng lực giải quyết vấn đề. - Năng lực tự học, đọc hiểu và giải quyết vấn đề. - Năng lực tìm tòi, chọn lọc, xử lí và tổng hợp thông tin từ các nguồn khác nhau (sách, báo, truyền hình, internet, ) - Năng lực hợp tác nhóm. - Năng lực tính toán, trình bày và trao đổi thông tin. - Năng lực thực hành thí nghiệm. II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên - Giáo án word, bài giảng điện tử powerpoint, máy vi tính, máy chiếu; bảng phụ, bút lông, phấn trắng và các thiết bị hỗ trợ khác. - Đồ dùng dạy học: bộ thí nghiệm SGK hình 1.1. - Hình ảnh, video clip để minh họa các nội dung. - Phiếu học tập. 2. Học sinh - Sách giáo khoa, vở ghi, bút, giấy nháp, bảng phụ, phấn trắng, bút lông, nam châm dính bảng. - Đọc SGK 7 và Hóa 10 để biết học sinh đã được học gì về cấu tạo nguyên tử. - Đọc trước bài và các tài liệu có liên quan. - Chuẩn bị các dụng cụ thí nghiệm cần thiết (nếu có): (Điện nghiệm, thanh nhựa, vải dạ, ) - Một số câu hỏi và câu trắc nghiệm theo từng chủ đề của bài. III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Hướng dẫn chung Chủ đề này thực hiện trong thời gian 01 tiết. Chủ đề gồm các hoạt động: Khởi động ￿ Hình thành kiến thức ￿ Luyện tập - củng cố - vận dụng. Bước vận dụng - tìm tòi - mở rộng được giáo viên giao cho học sinh tự tìm hiểu ở nhà và nộp bài cho GV sau. Có thể mô tả chuỗi hoạt động học và dự kiến thời gian như sau: Các bước Hoạt động Tên hoạt động Thời gian Hoạt động 1 Kiểm tra bài cũ 3 phút Khởi động Hoạt động 2 Tạo tình huống học tập 5 phút Hoạt động 3 Tìm hiểu Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện. Điện tích 8 phút Hình thành nguyên tố kiến thức 10 phút Tìm hiểu Thuyết electron Hoạt động 4 Vận dụng Thuyết electron 10 phút Hoạt động 5 Tìm hiểu định luật bảo toàn điện tích 5 phút Hoạt động 6 Luyện tập Hoạt động 7 Luyện tập, củng cố bài học 5 phút Tìm tòi, mở Hoạt động 8 Tìm hiểu thêm về mật độ năng lượng của sóng cơ 4 phút dặn rộng dò 2. Hướng dẫn cụ thể từng hoạt động: 9
10. 2.1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ a) Mục tiêu hoạt động: Kiểm tra việc học sinh ôn tập kiến thức đã học để làm cơ sở chuẩn bị cho bài mới. b) Gợi ý tổ chức hoạt động: Câu hỏi 1: Nêu một vài ví dụ về sự nhiễm điện của các vật, các khái niệm điện tích, điện tích điểm. Câu hỏi 2: Phát biểu định luật CU-LÔNG. c) Sản phẩm hoạt động: Kiến thức bài 1. 2.2. Hoạt động 2 (Khởi động): Tạo tình huống học tập về sự nhiễm điện của các vật a) Mục tiêu hoạt động: Làm xuất hiện vấn đề cần nghiên cứu trong tiết học. b) Nội dung: Mâu thuẫn nhận thức dẫn đến nhiệm vụ học tập của học sinh. c) Gợi ý tổ chức hoạt động: Giáo viên mô tả và hướng dẫn 4 nhóm học sinh làm thí nghiệm biểu diễn như SGK (hình 1.1). Thí nghiệm cho thấy, sau khi cọ xát thủy tinh vào dạ thì thủy tinh có thể hút được các vật nhẹ như mẫu xốp, tức là nó bị nhiễm điện. Như vậy, có sự di chuyển điện tích trong quá trình cọ xát ? Từ tình huống, giáo viên đặt ra hai câu hỏi có vấn đề: - Hiện tượng này được giải thích dựa trên cơ sở khoa học nào ? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta trả lời những câu hỏi trên. d) Sản phẩm mong đợi: Thí nghiệm và kiến của 4 nhóm và nội dung ghi của học sinh. e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. 2.3. Hoạt động 3: Tìm hiểu Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện. Điện tích nguyên tố a) Mục tiêu: + Nắm được cấu tạo nguyên tử về phương diện điện. Điện tích nguyên tố b) Nội dung: GV cho 4 nhóm học sinh tự thảo luận 2 nội dung Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện và Điện tích nguyên tố rồi trình bày trước lớp. c) Tổ chức hoạt động: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản I. Thuyết electron 1. Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện. Điện tích nguyên tố - Nếu cấu tạo nguyên tử. -Gồm: hạt nhân mang điện tích dương nằm ở trung tâm và các 10
11. -Yêu cầu học sinh nêu cấu tạo Lắng nghe ghi nhận electron mang điện tích âm của nguyên tư về phương diện chuyển động xung quanh. điện. -Hạt nhân cấu tạo bởi hai loại - Nhận xét câu trả lời của học hạt là nơtron không mang điện sinh và chính xác hoá. và prôtôn mang điện dương. -Ghi nhận điện tích, khối -Electron là điện tích nguyên tố lượng của electron, prôtôn và âm có điện tích là -1,6.10-19C và nơtron. khối lượng là 9,1.10-31kg. -Giới thiệu điện tích, khối lượng -Prôtôn là điện tích nguyên tố của electron, prôtôn và nơtron. dương có điện tích là +1,6.10- 19C và khối lượng là 1,67.10- 27kg. Khối lượng của nơtron xấp xĩ bằng khối lượng của prôtôn. -Số prôtôn trong hạt nhân bằng -Suy nghĩ tìm câu trả lời số electron quay quanh hạt nhân nên bình thường thì nguyên tử -bình thường thì nguyên tử trung hoà về điện. trung hoà về điện theo em vì sao -Ghi nhận điện tích nguyên 2. e ?. tố. -Giới thiệu điện tích nguyên tố. d) Sản phẩm mong đợi: Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện. Điện tích nguyên tố e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. 2.4. Hoạt động 4: Tìm hiểu Thuyết electron a) Mục tiêu: Nắm được Thuyết electron b) Nội dung: GV cho 4 nhóm học sinh tự thảo luận 2 nội dung Cấu tạo nguyên tử về phương diện điện và Điện tích nguyên tố rồi trình bày trước lớp. c) Tổ chức hoạt động: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản - Giới thiệu sơ lược thuyết - Ghi nhận thuyết electron. 2. Thuyết electron electron. 11
12. -Y/C HS đọc SGK để nắm -Thực hiện Y/C của GV và trả Thuyết electron là thuyết dựa thêm kiến thức về thuyết lời các câu hỏi trên sụ cư trú và di chuyển của Electron và đặt các câu hỏi các điện tích để giải thích các +Khi nào nguyên tử mang điện kiểm tra sự tiếp thu kiến thức hiện tượng điện , các tính chất tích dương và điện tích âm(sự của HS điện của các vật hình thành ion dương và iôn âm) - Yêu cầu học sinh thực hiện * Nội dung :(SGK) -Thực hiện C1. C1. d) Sản phẩm mong đợi: + Nắm được nội dung thuyết electron + vận dụng trả lời câu C1 SGK e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. 2.5. Hoạt động 5: Vận dụng Thuyết electron a) Mục tiêu: + Nắm được các khái niệm vật dấn điện, vật cách điện, phân biệt và giải thích được các loại nhiễm điện dựa vào thuyết electron. + vận dụng trả lời câu C2,C3,C4,C5 SGK b) Nội dung: GV cho 4 nhóm học sinh tự thảo luận rồi trình bày trước lớp. c) Tổ chức hoạt động: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản -nhắc lại khái niệm vật(chất)dẫn (cách) điện -Nhớ lại kiến thức cũ trả II. Vận dụng ở THCS ? lời 1. Vật dẫn điện và -GV dựa vào khái niệm điện tích tự do đưa vật cách điện khái niệm mới về vật (chất) dẫn điện , cách -HS lắng nghe ghi nhớ Vật dẫn điện là vật điện . có chứa các điện tích -Cho HS thảo luận và tìm ra cách phát biểu tự do. khác về vật (chất) dẫn điện và cách điện Vật cách điện là vật -Chân không dẫn điện hay cách điện ? tại sao -HS thảo luận đưa ra cách không chứa các ? phát biểu khác về vật đãn electron tự do. điện và vật (chất) cách -GV thông báo : Mọi quá trình nhiễm điện Sự phân biệt vật điện đều là những quá trình tách các điện tích dẫn điện và vật cách -Suy nghĩ tìm câu trả lời điện chỉ là tương đối. 12
13. dương và âm và phân bố lại cac sđiện tích đó 2. Sự nhiễm điện do trong cac svật hoặc trong các phần của 1 vật . tiếp xúc -Lắng nghe ghi nhớ -GV tiến hành thí nghiệm : Cho 1 vật nhiễm Nếu cho một vật điện âm tiếp xúc với 1 ống nhôm nhẹ treo tiếp xúc với một vật trên sợi dây mảnh thì thấy ống nhôm và -Quan sát GV làm thí nhiễm điện thì nó sẽ thước tách ra xa nhau . nghiệm nhiễm điện cùng dấu với vật đó. -Y/C HS quan sát nhận xét kết quả thí -HS rút ra nhận xét về kết nghiệm . Kết quả thí nghiệm đó chứng tỏ quả thí nghiệm .thảo luận 3. Sự nhiễm diện do điều gì ? giải thích ? giải thích hiện tượng xảy hưởng ứng ra -Qua thí nghiệm trên ta rút ra được kết luận Đưa một quả cầu A gì ? -HS : Khi cho 1 vật chưa nhiễm điện dương lại nhiễm điện tiếp xúc với gần đầu M của một -GV tến hành thí nghiệm về sự nhiếm điện vật nhiễm điện thì nó sẽ thanh kim loại MN do hưởng ứng : Đưa1 thước nhựa nhiễm điện nhiễm điện cùng dấu với trung hoà về điện thì âm lại gần 1 ống nhôm nhẹ được treo trên 1 vật đó đầu M nhiễm điện sợi dây mảnh thì thấy ống nhôm bị hút về âm còn đầu N nhiễm phía thước nhựa .Đưa thước ra xa thì thấy -Quan sát GV làm thí điện dương. ống nhôm trở lại vị trí ban đầu . nghiệm -Y/C HS quan sát nhận xét hiện tượng xẩy ra -HS rút ra nhận xét về kết .Thảo luận Giải thích nguyên nhân làm cho quả thí nghiệm .thảo luận thước nhựa có thể hút được ống nhôm? giải thích hiện tượng -Gv nhận xét và chính xác hoá câu trả lời của -lắng nghe và ghi nhớ HS d) Sản phẩm mong đợi: + Nắm được các khái niệm vật dấn điện, vật cách điện, phân biệt và giải thích được các loại nhiễm điện dựa vào thuyết electron. + vận dụng trả lời câu C2,C3,C4,C5 SGK e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. 2.6. Hoạt động 6: Tìm hiểu định luật bảo toàn điện tích a) Mục tiêu: + Nắm được định luật bảo toàn điện tích. + Vận dụng giải được các bài tập. b) Nội dung: GV cho 4 nhóm học sinh tự thảo luận rồi trình bày trước lớp. 13
14. c) Tổ chức hoạt động: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản -GV đặt vấn đề : Xét 1 hệ vật trong -HS lắng nghe nhận thức III. Định luật bảo toàn điện đó chỉ có sự trao đổi điện tích giữa vấn đề . thảo luận trả lời tích cac svật trong hệ với nhau mà câu hỏi của GV Trong một hệ vật cô lập về không có liên hệ với điện tích bên điện, tổng đại số các điện tích ngoài .Hệ thoả mãn ĐK đó được là không đổi. gọi là hệ cô lập .Vậy trong hệ cô lập về điện thì điện tích hệ có đặc điểm gì ?Vì sao? -GV chính xác hoá nội dung ĐL -Lắng nghe ghi nhớ bảo toàn điện tích . 2.7. Hoạt động 7: Luyện tập, củng cố và vận dụng a) Mục tiêu Hệ thống hóa kiến thức và vận dụng làm bài tập b) Nội dung: Học sinh hệ thống hóa kiến thức bài học và hoàn thành các bài tập được giao trong phiếu học tập. GV cho 4 nhóm học sinh tự thảo luận để đưa ra đáp án và báo cáo. c) Tổ chức hoạt động: Giáo viên yêu cầu làm việc nhóm, tóm tắt các kiến thức. Yêu cầu học sinh hoàn thành các bài tập trong phiếu học tập theo nhóm. đ) Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm và nội dung ghi vở của học sinh. e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. 2.7. Hoạt động 7: (Vận dụng - tìm tòi mở rộng): Tìm hiểu về sự thay đổi điện tích ở các loại nhiễm điện. a) Mục tiêu Nắm được sự thay đổi điện tích ở các loại nhiễm điện. b) Nội dung: GV cho học sinh tìm hiểu nội dung này theo từng cá nhân. c) Tổ chức hoạt động: Yêu cầu học sinh: Làm việc ở nhà, nộp báo cáo kết quả ở tiết tự chọn. đ) Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm và nội dung ghi vở của học sinh 14
15. e) Đánh giá: - GV theo dõi cá nhân và các nhóm học sinh, quan sát vở ghi để phát hiện khó khăn của HS trong quá trình học tập, ghi vào sổ theo dõi những trường hợp cần lưu ý (nếu cần). - GV có thể tổ chức cho HS đánh giá lẫn nhau thông qua các tiêu chí trong quá trình báo cáo kết quả hoạt động (thời gian thực hiện, số lượng ý kiến, mức độ hoàn thành, ghi chép). - Căn cứ vào sản phẩm học tập và thái độ học tập, GV đánh giá được sự tiến bộ của HS, đánh giá được khả năng vận dụng giải quyết tình huống vào thực tiễn. PHIẾU HỌC TẬP Bài 2: THUYẾT ELECTRON – ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN ĐIỆN TÍCH Nhóm: Danh sách các thành viên trong nhóm: Hãy hoàn thành những bài tập sau đây theo nhóm Câu 1. Hạt nhân của một nguyên tử oxi có 8 proton và 9 notron, số electron của nguyên tử oxi là A. 9. B. 16. C. 17. D. 8. Câu 2. Tổng số proton và electron của một nguyên tử có thể là số nào sau đây? A. 11. B. 13. C. 15. D. 16. Câu 3. Nếu nguyên tử đang thừa – 1,6.10-19 C điện lượng mà nó nhận được thêm 2 electron thì nó A. sẽ là ion dương. B. vẫn là 1 ion âm. C. trung hoà về điện. D. có điện tích không xác định được. Câu 4. Nếu nguyên tử oxi bị mất hết electron nó mang điện tích A. + 1,6.10-19 C. B. – 1,6.10-19 C. C. + 12,8.10-19 C. D. - 12,8.10-19 C. Câu 5. Điều kiện để 1 vật dẫn điện là A. vật phải ở nhiệt độ phòng. B. có chứa các điện tích tự do. C. vật nhất thiết phải làm bằng kim loại. D. vật phải mang điện tích. Câu 6. Vật bị nhiễm điện do cọ xát vì khi cọ xát A. eletron chuyển từ vật này sang vật khác. B. vật bị nóng lên. C. các điện tích tự do được tạo ra trong vật. D. các điện tích bị mất đi. 15
16. Câu 7. Trong các hiện tượng sau, hiện tượng nhiễm điện do hưởng ứng là hiện tượng A. Đầu thanh kim loại bị nhiễm điện khi đặt gần 1 quả cầu mang điện. B. Thanh thước nhựa sau khi mài lên tóc hút được các vụn giấy. C. Mùa hanh khô, khi mặc quần vải tổng hợp thường thấy vải bị dính vào người. D. Quả cầu kim loại bị nhiễm điện do nó chạm vào thanh nhựa vừa cọ xát vào len dạ. Câu 8. Cho 3 quả cầu kim loại tích điện lần lượt tích điện là + 3 C, - 7 C và – 4 C. Khi cho chúng được tiếp xúc với nhau thì điện tích của hệ là: A. – 8 C. B. – 11 C. C. + 14 C. D. + 3 C. CHỦ ĐỀ: ĐIỆN TRƯỜNG VÀ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ a) Kiến thức - Trình bày được khái niệm điện trường. - Phát biểu được định nghĩa và nêu được đặc điểm của vectơ cường độ điện trường. - Biết cách tổng hợp các vectơ cường độ điện trường thành phần tại mỗi điểm. - Nêu được khái niệm đường sức điện và các đặc điểm của đường sức điện. b) Kĩ năng - Xác định được phương chiều của cường độ điện trường tại mỗi điểm do điện tích điểm gây ra. - Vận dụng quy tắc hình bình hành xác định được phương chiều của vectơ cường độ điện trường tổng hợp. - Giải được các bài tập về điện trường. - Quan sát và làm thí nghiệm đơn giản về điện trường. c) Thái độ - Quan tâm đến các sự kiện, hiện tượng liên quan đến điện trường. - Hứng thú trong học tập, tìm hiểu khoa học. - Nhanh nhẹn, năng động. Hợp tác nhóm hiệu quả. 2. Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh - Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo. - Năng lực tự học, đọc hiểu. - Năng lực hợp tác nhóm: làm thí nghiệm, trao đổi thảo luận, trình bày kết quả. - Năng lực tính toán, năng lực thực hành thí nghiệm. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên 16